صدور حکم بازداشت برای نتانیاهو و گالانت؛ آزمون حقوقی بین‌الملل در برابر جنایات صهیونیستی

پارسا خصال، کارشناس مسائل بین‌الملل، در ابتدای برنامه «گفت‌وگوی سیاسی» رادیو گفت و گو به بررسی روند صدور حکم بازداشت برای مقامات رژیم صهیونیستی پرداخت.
وی گفت: «بنابر اعلام مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، برای نخستین بار دیوان کیفری بین‌المللی دستور بازداشت یک مقام صهیونیستی را صادر کرده است.
نهاد‌های حقوقی رژیم صهیونیستی نیز تلاش‌های زیادی برای جلوگیری از صدور این حکم انجام داده‌اند.»
روند صدور حکم دیوان کیفری بین‌المللی
خصال افزود: «یکی از مهم‌ترین احکام صادره توسط دیوان کیفری بین‌المللی، حکم اخیر برای مقامات رژیم صهیونیستی است.
این حکم نخستین بار برای فردی از جریان همسو با غرب صادر می‌شود.
پیش از این، احکام این دیوان علیه افرادی صادر شده بود که در جبهه مخالف غرب قرار داشتند.»
وی ادامه داد: «در بیانیه دیوان کیفری بین‌المللی، به جرایم رژیم صهیونیستی به ویژه نتانیاهو و وزیر دفاعش گالانت اشاره شده است.
این جرایم شامل اعمال گرسنگی اجباری به عنوان روش جنگی، بستن مرز رفح و جلوگیری از ورود مواد غذایی به غزه، اعمال محاصره و قحطی ساختگی، هدف قرار دادن مراکز غیرنظامی و کشتار سازماندهی شده افراد غیرنظامی است.»
پارسا خصال در خصوص اعمال گرسنگی اجباری گفت: «رژیم صهیونیستی از این روش به عنوان یک ابزار جنگی علیه ساکنان غزه استفاده کرده است.
علاوه بر آن، در ماه‌های اخیر از ورود مواد غذایی و دارویی به غزه جلوگیری کرده و تهدید کرده است که در صورت عدم لغو حکم دیوان، واردات مواد غذایی و دارویی را کاهش خواهد داد.»
وی همچنین به مسئله قحطی ساختگی در غزه اشاره کرد و گفت: «محموله‌های غذایی در مرز رفح مانع شده و حتی زمانی که از مرز وارد می‌شدند، بمباران می‌شدند.
این اقدامات به ایجاد قحطی در غزه کمک کرده است.»
هدف قرار دادن مراکز غیرنظامی
خصال در ادامه به هدف قرار دادن مراکز غیرنظامی توسط رژیم صهیونیستی اشاره کرد: «مراکز غیرنظامی مانند بیمارستان‌ها و مدارس هدف حملات رژیم صهیونیستی قرار گرفته‌اند.
در ابتدا برخی تلاش کردند این حملات را به گردن حماس بیندازند، اما بعد از مدتی مشخص شد که این بیمارستان‌ها و مراکز غیرنظامی عمداً توسط رژیم صهیونیستی مورد حمله قرار گرفته‌اند.»
وی همچنین به کشتار سازماندهی شده غیرنظامیان اشاره کرد و افزود: «آمار‌های رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد که حدود ۱۷ هزار نفر از اعضای حماس در غزه کشته شده‌اند.
اما اگر این آمار صحیح باشد، بیش از ۳۰ هزار غیرنظامی در این جنگ کشته شده‌اند که این نشان‌دهنده نسل‌کشی هدفمند است.»
پارسا در ادامه گفت: «رژیم صهیونیستی از بمب‌های خوشه‌ای و فسفری که مواد ممنوعه دارند، برای بمباران مناطق غیرنظامی استفاده کرده است.
این بمب‌ها به محیط زیست آسیب وارد کرده و هیچ موجود جانداری از آسیب در امان نیست.»
پارسا در ادامه گفت: «تمامی این جرایم بر اساس تحقیقات دیوان کیفری بین‌المللی مستند شده و منجر به صدور حکم جلب برای نتانیاهو و گالانت شده است.»
واکنش اتحادیه اروپا به حکم دیوان کیفری بین‌المللی
علی‌پور در ادامه گفت: مسئولان سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از صدور حکم دیوان کیفری بین‌المللی مبنی بر بازداشت نتانیاهو و گالانت، اعلام کردند که این حکم را اجرا خواهند کرد.
تعدادی از کشور‌های اروپایی نیز گفته‌اند که آن را به مرحله اجرا خواهند رساند.
نکته قابل توجه، اشاره دکتر پارسا به این موضوع بود که این نخستین بار است که دیوان کیفری بین‌المللی حکمی علیه یکی از متحدان خود صادر کرده است.
علی‌پور با بیان اینکه برخی کشور‌های اروپایی اعلام کرده‌اند که این حکم را اجرایی می‌کنند، گفت: «این اجرای حکم از جانب اتحادیه اروپا و تعدادی از کشور‌های اروپایی ممکن است در ظاهر موضوعی مثبت به نظر برسد، اما به نظر می‌رسد که این اقدام بیشتر یک نمایش باشد.
در واقع هدف این است که درگیری‌ها و نسل‌کشی‌هایی که رژیم صهیونیستی به ویژه تحت رهبری نتانیاهو و گالانت انجام داده، پایان یابد.»
وی افزود: «واقعیت این است که اتحادیه اروپا به رغم اعلام حمایت از این حکم، در عمل ممکن است نتواند به طور کامل از آن حمایت کند، زیرا در داخل خود اتحادیه اروپا نیز نظرات متفاوتی وجود دارد.
برخی کشور‌های اروپایی مانند هلند هنوز نسبت به این موضوع موضع‌گیری نکرده‌اند و این باعث بروز تردید‌هایی در مورد اجرایی شدن حکم می‌شود.»
اتحادیه اروپا و استراتژی‌های بین‌المللی
علی‌پور همچنین اظهار داشت: «اتحادیه اروپا ممکن است با حمایت از دیوان کیفری بین‌المللی بخواهد نه تنها نتانیاهو، بلکه ترامپ را نیز تحت فشار قرار دهد.
چرا که اتحادیه اروپا و ترامپ در گذشته اختلافات زیادی داشته‌اند و این ممکن است راهی برای همسو کردن این دو طرف باشد.»
وی در ادامه گفت: «من شخصاً فکر می‌کنم که اتحادیه اروپا قادر به حمایت کامل از این حکم نخواهد بود، چرا که این حمایت از سوی برخی کشور‌های اتحادیه اروپا به شکلی سطحی و نمایشی خواهد بود.
به عبارت دیگر، این مسئله نمی‌تواند مستمر باشد و با گذشت زمان ممکن است حمایت‌ها کاهش یابد.»
در نهایت، علی‌پور تصریح کرد: «این حکم به خودی خود یک پیشرفت مهم است، زیرا برای اولین بار فردی مثل نتانیاهو که به وضوح مرتکب جنایات جنگی شده، تحت پیگرد قرار می‌گیرد.
اما در عین حال، این حکم ممکن است نتواند به طور کامل در جامعه بین‌المللی اجرایی شود، چرا که قدرت لازم برای اجرای آن وجود ندارد.»
این اظهارات در حالی بیان می‌شود که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده که تصمیم دیوان کیفری بین‌المللی الزام‌آور است و از کشور‌های عضو خواسته که آن را اجرایی کنند.
پیچیدگی‌های روابط بین‌الملل
خصال با اشاره به افرادی که در مورد نتانیاهو و گالانت نظر منفی‌تری دارند، گفت: «با توجه به پیچیدگی‌های روابط بین‌الملل و هزینه‌های ناشی از اجرای این احکام، قابلیت اجرایی آنها بسیار محدود است.
در واقع، بیشتر این احکام جنبه نمادین دارند.»
ناکامی دادگاه لاهه در مقابله با مقامات ارشد
وی افزود: «دادگاه لاهه در سی و دو پرونده بررسی شده تاکنون، هیچ‌یک از سران اصلی دولت‌ها یا وزرای بارز را به محکومیت نرسانده است.
به عنوان مثال، از مجموع پنجاه و نه حکم جلب، بیست و یک نفر به دادگاه احضار شدند که هیچ‌کدام از آنها از افراد شاخص سیاسی نبوده‌اند.
این نشانگر ضعف نظام‌های حقوقی در مواجهه با مقامات ارشد است.»
وی ادامه داد: «اتحادیه اروپا در این چارچوب، به دنبال نشان دادن قدرت خود در مقابل دولت جدید آمریکا است؛ چرا که به تازگی با تحقیر‌های ترامپ مواجه بوده و حالا سعی دارد خود را از این وضعیت خارج کند.
هرچند این اقدام بدون ضمانت اجرایی مؤثر است.»
او همچنین به عدم رعایت اصول انسانی از سوی سران رژیم صهیونیستی اشاره کرد و گفت: «این جماعت هیچ خط قرمزی برای خود نمی‌شناسند و به اقدامات جنایت‌کارانه ادامه می‌دهند.
فرض کنید کشوری قصد دارد به نتانیاهو و نظیر او به عنوان مقامات تحت تعقیب، اجازه ورود بدهد؛ بعید به نظر می‌رسد که چنین ریسکی را بپذیرد.»
احتمال تنش در ارسال تسلیحات به رژیم صهیونیستی
در پایان، پارسا خصال خاطرنشان کرد: «با وجود اینکه آمریکا همچنان حامی رژیم صهیونیستی باقی مانده، ممکن است کشور‌های دیگر مانند آلمان با توجه به روابط پیشین خود، به دلیل این حکم، در ارسال تسلیحات به رژیم صهیونیستی تنش‌هایی را تجربه کنند.»
دیوان کیفری و چالش ارسال تسلیحات به رژیم صهیونیستی
علی‌پور در ادامه تحلیل‌های خود به حمایت همه‌جانبه آمریکا از رژیم صهیونیستی اشاره کرد و گفت: «آمریکا، علاوه بر حمایت‌های سیاسی و مالی، به‌طور گسترده تسلیحات لازم را برای این رژیم فراهم می‌کند.
حال سوال این است که آیا حکم دیوان کیفری بین‌المللی علیه نتانیاهو و گالانت می‌تواند مانع ارسال تسلیحات توسط کشور‌های اروپایی شود؟»
او با اشاره به مواضع متناقض کشور‌های اروپایی گفت: «در اروپا گسست واضحی میان کشور‌های عضو وجود دارد.
برای مثال، نخست‌وزیر مجارستان از نتانیاهو دعوت کرده که به کشورش سفر کند و آشکارا از او حمایت کرده است.
این در حالی است که برخی دیگر از کشور‌های اروپایی، به‌ویژه آلمان، ممکن است به دلیل پیامد‌های دیپلماتیک و جنایات جنگی نتانیاهو، از ارسال تسلیحات به رژیم صهیونیستی عقب‌نشینی کنند.»
جایگاه اروپا و تاثیر احکام دیوان
علی‌پور در ادامه تصریح کرد: «احکام دیوان کیفری می‌تواند آثار دیپلماتیک و نظامی گسترده‌ای برای رژیم صهیونیستی به همراه داشته باشد.
اروپا اگر بخواهد این احکام را اجرا کند، ناچار است به‌صورت محدود اقدام کند تا جایگاه خود را در میان افکار عمومی حفظ کند.
اما به نظر می‌رسد کشور‌های اروپایی وارد بازی مستقیمی در ارسال تسلیحات به اسرائیل نخواهند شد و احتمالاً از طریق کانال‌های مخفی یا با تأخیر عمل خواهند کرد.»
او افزود: «اتحادیه اروپا فعلاً از ارسال مستقیم تسلیحات به اسرائیل اجتناب خواهد کرد، اما این به معنای قطع کامل حمایت‌ها نیست.
اروپا به‌دنبال حفظ تعادل میان فشار‌های دیپلماتیک و تعاملات نظامی با اسرائیل است.»
پیامد‌های احتمالی برای مقاومت
علی‌پور همچنین نسبت به تسری احتمالی احکام دیوان کیفری به دیگر کشور‌ها و گروه‌های مقاومت هشدار داد و گفت: «اگر دیوان کیفری بین‌المللی بخواهد علیه رهبران مقاومت یا کشور‌هایی که از آنان حمایت می‌کنند نیز احکام مشابهی صادر کند، این می‌تواند معادلات منطقه‌ای را پیچیده‌تر کند.
برای مثال، اگر بشار اسد یا اعضای حزب‌الله هدف احکام مشابهی قرار گیرند، کشور‌های حامی مقاومت ممکن است تحت فشار بیشتری قرار بگیرند.»
وی در پایان تاکید کرد: «این روند می‌تواند در کوتاه‌مدت برای افکار عمومی و دیپلماسی جهانی تاثیرگذار باشد، اما در بلندمدت عواقب نامطلوبی به همراه خواهد داشت.
ضروری است که از طریق دیپلماسی و تعامل، از پیامد‌های احتمالی جلوگیری شود و مانع از گسترش این روند به کشور‌های دیگر شویم.»
مواضع آمریکا و تأثیر آن بر اتحادیه اروپا
پارسا خصال با اشاره به مواضع ایالات متحده در برابر حکم دادگاه کیفری بین‌المللی، سخنان سخنگوی کاخ سفید را یادآور شد که دولت بایدن از اساس این تصمیم را که بازداشت سران ارشد اسرائیلی باشد، رد کرده است.
وی افزود یکی از سناتور‌های جمهوری‌خواه و از حامیان سرسخت رژیم صهیونیستی، کشور‌های اروپایی را تهدید کرده که اگر بخواهند از این حکم حمایت کنند یا آن را اجرایی کنند، با پاسخ تند آمریکا روبه‌رو خواهند شد.
وی به وجود دیدگاه‌های مخالف در میان برخی سیاست‌مداران آمریکایی اشاره کرد و برنی سندرز را از جمله حامیان اجرای حکم دادگاه کیفری بین‌المللی دانست.
با این حال، وی تأکید کرد که سیاست، معادله‌ای خطی نیست و تصمیمات اتحادیه اروپا به ترکیب دولت ترامپ در دوره جدید بستگی خواهد داشت.
وی خاطرنشان کرد که ترکیب تیم اجرایی جدید ایالات متحده، شامل نیرو‌های افراطی است که می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های بین‌المللی تأثیرگذار باشند.
مسئله هزینه‌های جنگ برای آمریکا و رژیم صهیونیستی
وی افزود که حمایت آمریکا از رژیم صهیونیستی تا کنون بالغ بر ۶۵ میلیارد دلار بوده، اما آورده مشخصی برای ایالات متحده نداشته است.
او به موضع ترامپ در انتقاد از ارسال تسلیحات به اوکراین اشاره کرد و گفت که لابی‌های قدرتمند صهیونیستی در آمریکا تفاوت اصلی این دو مسئله هستند.
اما وی تأکید کرد که این هزینه‌های سنگین و ناکامی در جلوگیری از حکم دادگاه، تردید‌هایی را در میان تصمیم‌گیران آمریکایی ایجاد کرده است.
استراتژی اتحادیه اروپا در قبال جنگ و حکم دادگاه
پارسا خصال، اتحادیه اروپا را به شطرنج‌بازی تشبیه کرد که به حرکات ایالات متحده و سایر بازیگران منطقه و فرامنطقه نگاه می‌کند.
وی پیش‌بینی کرد که در صورت برآورد پیروزی رژیم صهیونیستی در این جنگ، اتحادیه اروپا حمایت‌های ضمنی خود را از مقاومت پس خواهد گرفت.
اما در صورت ادامه ناکامی رژیم صهیونیستی یا برکناری نتانیاهو به عنوان یکی از عوامل اختلافات داخلی، این حکم کم‌اثر شده و به جای نتانیاهو، فرد دیگری مسئولیت روابط دیپلماتیک اسرائیل را بر عهده خواهد گرفت.
به گفته خصال، اعتراضات مردمی در اروپا علیه حمایت از رژیم صهیونیستی، هزینه‌های سیاسی و اقتصادی این کشور‌ها را افزایش داده است.
وی یکی از راه‌های فرار اتحادیه اروپا از این فشار‌ها را تعویض مهره نتانیاهو در رژیم صهیونیستی دانست.
به باور وی، طولانی شدن جنگ و به ثمر نرسیدن مذاکرات صلح ناشی از سیاست‌های نتانیاهو و اختلافات داخلی در رژیم صهیونیستی است، و تغییر در رهبری اسرائیل می‌تواند بخشی از این بحران را مدیریت کند.