دیپلماسی لهستان در قفقاز؛ تلاش برای تغییر معادلات منطقه‌ای - تسنیم
سفر اخیر رئیس جمهور لهستان به ارمنستان، نشانه ای از تغییر استراتژی اتحادیه اروپا در قفقاز جنوبی برای کاهش نفوذ روسیه و ترکیه است. همزمان، مخالفت آذربایجان با مأموریت هیئت نظارتی اتحادیه اروپا به یکی از موارد اصلی تنش میان باکو و بروکسل تبدیل شده است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، سفر اخیر «آندژی دودا» رئیس‌جمهور لهستان به ارمنستان، نه‌تنها در چارچوب روابط دوجانبه ارمنستان و لهستان، بلکه در زمینه تغییر استراتژی اتحادیه اروپا در قفقاز جنوبی نیز قابل‌تأمل است.
این سفر تنها نشان‌دهنده روابط دو کشور نیست، بلکه حاکی از تلاش اتحادیه اروپا برای ایفای نقش فعال‌تر در این منطقه و ترسیم نقشه سیاسی جدید در قفقاز جنوبی است.
این سفر در چارچوب تلاش‌های اتحادیه اروپا برای افزایش نفوذ خود در قفقاز جنوبی و رقابت با روسیه و ترکیه در این منطقه قابل‌توجه است.
دودا در ایروان با مقامات ارمنستان در مورد موضوعات مختلفی مانند عادی‌سازی روابط ارمنستان و جمهوری آذربایجان، تنش‌های مرزی و فعالیت هیئت نظارتی اتحادیه اروپا گفتگو کرد.
بازدید دودا از منطقه مرزی ارمنستان و جمهوری آذربایجان در «آرازدیان» به اهمیت ژئوپلیتیکی این سفر افزود.
این سفر و به‌خصوص بازدید از منطقه مرزی، به‌عنوان پیامی از سوی اتحادیه اروپا برای نشان دادن رویکرد جدید خود در قبال قفقاز جنوبی تلقی می‌شود.
لهستان با فعالیت بیشتر در قفقاز جنوبی به دنبال گسترش نقش خود در اتحادیه اروپا و همچنین افزایش نفوذ اتحادیه اروپا در این منطقه است و قفقاز جنوبی را نه‌تنها یک منطقه با اهمیت منطقه‌ای، بلکه یک نقطه استراتژیک برای تأمین امنیت انرژی اروپا می‌داند.
کریدور گاز جنوبی برای لهستان اهمیت زیادی دارد، زیرا به این کشور اجازه می‌دهد تا به منابع گاز در قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی دسترسی داشته باشد و وابستگی خود را به گاز روسیه کاهش دهد.
همچنین، لهستان به دنبال استفاده فعال‌تر از ابزارهای «قدرت نرم» اتحادیه اروپا، مانند دیپلماسی، کمک‌های مالی و فرهنگی، برای کاهش نفوذ روسیه در قفقاز جنوبی است.
لهستان از سال 2025 ریاست شورای اروپا را بر عهده خواهد داشت و به دنبال استفاده از این فرصت برای افزایش نفوذ خود در منطقه و همچنین حل‌وفصل مسائل منطقه‌ای است.
این کشور همچنین به دنبال افزایش نقش خود در سیاست همسایگی شرقی اتحادیه اروپا و تأثیرگذاری بر روند تحولات در کشورهای شرق اروپا و قفقاز جنوبی است.
لهستان با فعالیت در قفقاز جنوبی به دنبال کاهش نفوذ روسیه و جذب ارمنستان به سمت اتحادیه اروپا است.
دودا در سفر قبلی خود به باکو، در کنفرانس اقلیمی COP29 شرکت کرده و بر اهمیت نقش جمهوری آذربایجان در ترانزیت انرژی و روند صلح منطقه‌ای تأکید کرده بود؛ اما در سفر اخیر خود به ایروان، لحن دیپلماتیک متفاوتی را در پیش گرفت و نشان داد که ارمنستان جایگاه متفاوتی در استراتژی منطقه‌ای جدید اتحادیه اروپا دارد.
در سفر دودا به ارمنستان، موضوع ناظران مستقر در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان توسط اتحادیه اروپا نیز مورد توجه قرار گرفت.
اتحادیه اروپا این ناظران را با هدف نظارت بر روند تعیین مرز و همچنین کاهش تنش‌ها و جلوگیری از درگیری در مناطق مرزی مستقر کرده است.
جمهوری آذربایجان با استقرار این ناظران مخالف است و آن را دخالت در امور داخلی خود می‌داند اما ارمنستان از حضور این ناظران حمایت می‌کند و آن را به‌عنوان عاملی برای تضمین امنیت خود در برابر جمهوری آذربایجان تلقی می‌کند.
موضوع «هیئت نظارتی اتحادیه اروپا در ارمنستان» و تمدید اخیر مأموریت آن بدون رضایت جمهوری آذربایجان، به یکی از مهم‌ترین موارد اختلاف میان باکو و بروکسل تبدیل شده است.
اتحادیه اروپا در ابتدا اعلام کرده بود که هدف اصلی از استقرار این هیئت در ارمنستان، کاهش تنش‌های مرزی با آذربایجان است؛ اما جمهوری آذربایجان معتقد است که استقرار این هیئت در ارمنستان بدون رضایت باکو، نقض حاکمیت ملی این کشور است و معتقد است که این هیئت در عمل به‌طور جانبدارانه عمل کرده و به نفع ارمنستان گزارش می‌دهد و حضور این هیئت در ارمنستان مانعی در راه عادی‌سازی روابط باکو و ایروان است.
مأموریت فعلی «هیئت نظارتی اتحادیه اروپا در ارمنستان» در فوریه 2025 به پایان می‌رسد و اتحادیه اروپا در تلاش است تا برای تمدید دوباره مأموریت این هیئت، رضایت باکو را جلب کند.
با این حال، به نظر می‌رسد که دستیابی به این هدف دشوار باشد، زیرا اختلافات در درون اتحادیه اروپا در این زمینه رو به افزایش است.
موضع جمهوری آذربایجان در قبال «هیئت نظارتی اتحادیه اروپا در ارمنستان» همواره انتقادی بوده و باکو کار این هیئت را دخالتی در امور داخلی خود و تلاشی برای برهم زدن تعادل در روند صلح می‌داند و معتقد است که تمدید مأموریت این هیئت در سال 2023 نیز بدون هماهنگی با آذربایجان نقض آشکار اصول دیپلماتیک و به‌ویژه اصل حاکمیت ملی این کشور محسوب می‌شود.
باکو با استفاده از ابزارهای مختلف دیپلماتیک، حقوقی و سیاسی در تلاش است تا با این هیئت مقابله کرده و نفوذ اتحادیه اروپا را در منطقه کاهش دهد.
جمهوری آذربایجان با جلب حمایت کشورهایی مانند مجارستان در درون اتحادیه اروپا، به دنبال ممانعت از تمدید مأموریت این هیئت است و در کنار اقدامات دیپلماتیک، اقدامات عملی نیز برای کاهش نفوذ اتحادیه اروپا در منطقه انجام می‌دهد.
تقویت روابط با روسیه و ترکیه یکی از مهم‌ترین ابزارهای آذربایجان برای مقابله با نفوذ اتحادیه اروپا است.
این همکاری‌ها نه‌تنها به آذربایجان کمک می‌کند تا نفوذ اتحادیه اروپا را متعادل کند، بلکه به‌عنوان یک «سپر محافظتی» در برابر فشارهای احتمالی اتحادیه اروپا نیز عمل می‌کند.
جمهوری آذربایجان فشارهای دیپلماتیک خود را بر کشورهای عضو اتحادیه اروپا که از تمدید مأموریت «هیئت نظارتی اتحادیه اروپا در ارمنستان» حمایت می‌کنند، افزایش داده است.
هدف آذربایجان از این اقدام، ایجاد اختلاف و تضعیف وحدت در درون اتحادیه اروپا و در نهایت، ممانعت از تمدید مأموریت این هیئت است.
باکو امیدوار است که این فشارها بتواند به تضعیف وحدت و افزایش اختلافات درونی در اتحادیه اروپا منجر شود.
در مقابل، فعالیت «هیئت نظارتی اتحادیه اروپا در ارمنستان» برای ارمنستان اهمیت زیادی دارد و ایروان این هیئت را نه‌تنها یک متحد دیپلماتیک، بلکه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تأمین امنیت خود در برابر جمهوری آذربایجان تلقی می‌کند.
انتهای پیام/
