آخرین به‌روزرسانی قوانین حوزه دیجیتال در ایران، مربوط به چه سالی است؟
به گفته کارشناس فضای مجازی و حوزه امنیت سایبری، تدوین قوانینی شفاف و متناسب با تحولات سریع فضای سایبری در دنیا، یکی از الزامات اساسی است.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ پریزاد اقبالی - مهیار خدادادی، کارشناس فضای مجازی و حوزه امنیت سایبری در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به فضای مجازی در ایران گفت:« در کشوری مانند ایران، با جمعیتی بالغ بر ۹۰ میلیون نفر، از جمله جمعیت چشمگیر جوان و دانش‌آموخته، اهمیت فضای مجازی به دلیل تأثیر گسترده‌ای که بر جنبه‌های مختلف زندگی اعم از اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی دارد؛ بسیار برجسته است.
طبق آخرین آمار منتشر شده توسط وب‌سایت (DataReportal) در سال ۲۰۲۴، حدود ۷۳.۱۴ میلیون نفر در ایران از اینترنت استفاده می‌کنند که معادل ۸۱.۷ درصد از جمعیت کل کشور است.
علاوه‌بر آن طبق آخرین آمار منتشر شده از نظرسنجی ایسپا در سال ۱۴۰۱، ۵/۷۸ درصد از ایرانیان حداقل از یک شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند.
این میزان استفاده در گروه‌های سنی مختلف متفاوت است.»
مهیار خدادادی افزود:« به طور خاص ۷/۸۷ درصد از جوانان ۱۸ تا ۲۹ ساله از فضای مجازی استفاده می‌کنند و محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی برای این گروه سنی، اینستاگرام (۷۴.۴ درصد) و واتساپ (۸۷.۷ درصد) هستند.
بنابراین استفاده از فضای مجازی در ایران به طور کامل با سبک زندگی مردم عجین و به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده است.
این تحول مستلزم فراهم‌سازی زیرساخت‌های پایدار و تقویت محیط دیجیتال برای بهره‌گیری بهینه از این فرصت‌ها بوده است.»
به گفته این کارشناس فضای مجازی، نخستین و مهم‌ترین ویژگی یک فضای سایبری ایده‌آل در هر کشوری به ویژه ایران که در حال گذار به سوی جامعه‌ای مبتنی بر دانش و فناوری بوده، سیاست تقنینی کارآمد، منسجم و آینده‌نگر است.
این سیاست باید بر اساس نیاز‌های بومی کشور و با بهره‌گیری از تجارب جهانی، به گونه‌ای طراحی شود که ضمن تقویت امنیت سایبری و حفاظت از حقوق شهروندان، زمینه را برای رشد نوآوری‌های فناورانه، گسترش اقتصاد دیجیتال و ارتقای سطح حکمرانی هوشمند فراهم آورد.
برای مثال، در برخی از کشور‌های پیشرفته مانند اتحادیه اروپا که تبدیل به سمبل قانون‌گذاری در جهان آنلاین شده است، قوانین جامعی همچون (GDPR) که از سال ۲۰۱۸ برای حفاظت از داده‌های شخصی کاربران تصویب شده است، الگویی از یک سیاست منسجم و کارآمد به شمار می‌رود.
روندی جهانی برای ایجاد فضای آنلاین امن‌تر با کنترل داده‌های شخصی
مهیار خدادادی با اشاره به تصویب قوانین کشورها در راستای دسترسی به اطلاعات شخصی افراد بیان کرد:« آمریکا با تصویب قانون (CCPA) در سال ۲۰۲۰ به مصرف‌کنندگان حق دسترسی به اطلاعات شخصی، حق حذف داده‌ها و کنترل بیش‌تر بر فروش داده‌های شخصی را می‌دهد.
این حرکت‌ها نشان‌دهنده روندی جهانی برای ایجاد فضای آنلاین امن‌تر و منظم‌تر است که علاوه بر حفاظت از حریم خصوصی، امکان مدیریت و استفاده عادلانه از داده‌ها را نیز فراهم می‌کند.
بنابراین تدوین قوانینی شفاف، پایدار و متناسب با تحولات سریع فضای سایبری در دنیا، یکی از الزامات اساسی است.
چنین قوانینی باید بتوانند، نه تنها چالش‌های کنونی، بلکه پیچیدگی‌های آینده را نیز مدیریت کرده و اعتماد عمومی را نسبت به استفاده از فناوری‌های نوین در جامعه افزایش دهند.
۱۳۸۸ آخرین به‌روزرسانی جامع قوانین حوزه دیجیتال ایران
این کارشناس فضای مجازی و امنیت سایبری اظهار کرد:« تحقق حکمرانی مؤثر در فضای سایبری مستلزم هماهنگی میان نهاد‌های ذی‌ربط است.
این موضوع همواره یکی از چالش‌های جدی در دول پیشین بوده و در صورت تحقق، نه تنها موجب تسهیل در اجرای سیاست‌ها شده، بلکه مانع از تعارض منافع و پراکندگی در تصمیم‌گیری‌ها خواهد شد.
در حالی که کشور‌های پیشرو به سرعت در حال تدوین و به‌روزرسانی قوانین مرتبط با فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی هستند، در ایران آخرین به‌روزرسانی جامع قوانین حوزه دیجیتال به سال ۱۳۸۸ بر می‌گردد.»
مهیار خدادادی در پایان تصریح کرد:« فقدان به‌روزرسانی قوانین، موجب شده است که بسیاری از مسائل حوزه فضای مجازی با دستورالعمل‌های پراکنده و ناهماهنگ مدیریت شوند که اغلب بی‌نتیجه بوده است.
در صورت ایجاد یک چارچوب قانونمند در فضای سایبری، درب‌های سرمایه‌گذاری به این حوزه باز شده و سرمایه‌گذاران با خیال آسوده در این مسیر گام برمی‌دارند؛ هم‌چنین از حفظ حریم خصوصی شهروندان در این فضا صیانت خواهد شد.»