«مسافران مهتاب» روایت تفاوت فاحش شهر و روستا در دوره پهلوی

به گزارش مشرق، فیلم «مسافران مهتاب» از ماندگارترین آثار سینمای ایران، در سال۱۳۶۷ روی پرده رفت.
مهدی فخیم‌زاده، کارگردانی و نویسندگی فیلم مسافران مهتاب را بر عهده داشت.
در تیتراژ نام احمد هاشمی به عنوان فیلمنامه‌نویس به چشم می‌خورد.
مهدی فخیم‌زاده در زندگینامه‌اش با عنوان «سینما و من» توضیح می‌دهد که فیلمنامه مسافران مهتاب نوشته او است، اما به دلایلی به نام هاشمی ثبت شده است.
او با نگاهی نو به تضادهای فرهنگی و اجتماعی بین شهر و روستا، نقش مهمی در شکل‌گیری زبان جدید سینمای ایران ایفا کرد.
کدخدا سلیمان به دلیل رکود زراعت و تنگنای مالی در روستا، عازم شهر (شیراز) می‌شود تا با یاری برادرش مراد که از سال‌ها پیش ساکن شهر است، شغلی بیابد و گشایشی در معیشت و اقتصاد خانواده پدید آورد، اما پیوستن نمکی برادر کوچکترش که معلول ذهنی است به آنها در شهر مشکلاتی را باعث می‌شود.
برخوردهای نامناسب با نمکی بیماری‌اش را شدت می‌دهد و موجب بروز عکس‌العمل‌های خشنی از جانب او می‌شود.
«مسافران مهتاب» ترکیبی از هنرمندان توانمند و عوامل خلاق بود که باعث شد اثری متفاوت و ماندگار خلق شود.
مهدی فخیم‌زاده در نقش رضا شهری، به شکل هنرمندانه‌ای تضاد میان اخلاقیات و فرصت‌طلبی را به تصویر کشید.
جواد گلپایگانی، بازیگر نقش مش‌حسن، با بازی بی‌تکلف و واقعی خود، توانست شخصیت ساده‌دل و مظلوم مش‌حسن را برای مخاطب باورپذیر کند.
در کنار این دو بازیگر اصلی، حسین محب‌اهری و پروین سلیمانی نیز با بازی‌های ماندگار خود به این فیلم رنگ و عمق بیشتری بخشیدند.
موسیقی متن اثر ساخته مجید انتظامی با استفاده از ملودی‌های محلی و نوای ساده روستایی، به خوبی فضای داستان را تکمیل و ارتباط عاطفی مخاطب با فیلم را تقویت کرد.
طنز و نقد اجتماعی «مسافران مهتاب» یکی از آثار برجسته سینمای ایران در استفاده از طنز برای بیان مسائل جدی اجتماعی است.
فیلم با بهره‌گیری از لحظات کمیک و تصاویر نمادین، به نقد تغییرات فرهنگی و تضادهای طبقاتی بین شهر و روستا می‌پردازد.
استفاده از الاغ مش‌حسن به عنوان نمادی از اصالت و سادگی روستایی، در تقابل با شخصیت پیچیده و خودخواه رضا شهری، پیام‌های عمیق فیلم را به شکلی ظریف و هنرمندانه منتقل می‌کند.
در این میان، طنز نه تنها به جذابیت داستان افزوده، بلکه ابزاری برای جلب توجه مخاطب به لایه‌های پنهان‌تر اجتماعی و فرهنگی بوده است.
استفاده از تضادهای آشکار و پنهان در شخصیت‌پردازی، توانسته است به جذابیت و ماندگاری این اثر کمک کند.
«مسافران مهتاب» در دهه ۶۰ و در دوره‌ای به سینما آمد که فیلمسازان ایرانی به دنبال بازتعریف هویت سینمای پس از انقلاب بودند.
این فیلم با استقبال گسترده منتقدان و مخاطبان روبه‌رو شد و توانست جایگاهی ویژه در میان آثار ماندگار سینمای ایران پیدا کند.
سبک روایت، شخصیت‌پردازی دقیق و استفاده از عناصر بومی و ملی از جمله ویژگی‌هایی است که این فیلم را از دیگر آثار هم‌عصر خود متمایز کرده است.
منتقدان آن زمان از جمله پرویز دوایی، «مسافران مهتاب» را به دلیل نگاه دقیق به جزئیات زندگی روستایی و تعامل آن با فضای شهری تحسین کردند.
این فیلم به عنوان یکی از آثار پیشرو در استفاده از زبان بصری برای بیان پیام‌های اجتماعی شناخته می‌شود.
با گذشت بیش از سه دهه از اکران این فیلم، «مسافران مهتاب» همچنان اثری تأثیرگذار و به‌یادماندنی است.
مفاهیم انسانی و اجتماعی آن فراتر از زمان خود باقی مانده‌اند و همچنان برای نسل‌های جدید جذابیت دارند.
این فیلم به شکلی هنرمندانه توانست پل ارتباطی بین نسل‌های مختلف ایجاد کند و همچنان مخاطبان جدیدی را جذب خود می‌کند.
بازنگری در این اثر نشان می‌دهد چگونه سینما می‌تواند ابزاری قدرتمند برای انتقال مفاهیم عمیق و نقدهای اجتماعی باشد.
در سالگرد اکران این اثر، بازنگری در «مسافران مهتاب» نه تنها فرصتی برای یادآوری ارزش‌های این فیلم است، بلکه تلنگری است به اهمیت حفظ و ترویج آثار فرهنگی که بازتاب‌دهنده هویت ملی ما هستند.
منبع: روزنامه جوان