خیر تحقیقات در دانشگاه‌های علوم پزشکی باید به جامعه برسد
معاون وزارت بهداشت، با بیان این که خیر تحقیقات در دانشگاه‌های علوم پزشکی باید به جامعه برسد، بر فعال‌سازی اعضای هیات علمی خاموش در دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکید کرد.
شاهین آخوندزاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اولین اجلاس حضوری روسای دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در ستاد وزارت بهداشت گفت: این تصور غلطی است که گفته می‌شود دانشگاه‌های ما فقط به مقاله اهمیت می‌دهند و ارتقا و اعتبارسنجی اساتید فقط از این طریق انجام می‌شود.
وی افزود: دانشگاه‌های نسل چهار و پنج باید خیرش به جامعه برسد.
به عنوان مثال یک استاد در دانشگاه اصفهان در نمونه خون ۲۰ هزار نوزاد مشاهده کرد که نوزادان زیادی کم کاری تیروئید دارند که در بدو تولد می‌تواند مشکلات زیادی برای سلامت آنها ایجاد کند.
وی ادامه داد: این استاد علاوه بر انتشار نتایج مطالعه اش در یک مقاله از معاونت دانشگاه خواست که غربالگری ملی این مساله ایجاد شود؛ لذا سند ملی غربالگری کم کاری تیروئید مصوب و اجرا شد.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت یادآور شد: در این برنامه ملی ۱۲ میلیون نوزاد مورد بررسی قرار گرفتند که ۳۲ هزار نوزاد از این بین، کم کاری تیروئید داشتند و تحت درمان قرار گرفته و از معلولیت رهایی یافته‌اند.
آخوندزاده تاکید کرد: پس می‌توان با کمک مقالات و سامانه‌های علم سنجی علاوه بر انتشار نتایج علمی پژوهش‌هادر قالب مقاله به ایمپکت هم دست یافت.
وی با بیان این که طی سه سال اخیر جایگاه ایران در منطقه در انتشار مقالات پراستناد دچار افت شده، گفت: برخی دانشگاه‌ها مثل دانشگاه علوم پزشکی تهران دچار افت و برخی دانشگاه‌ها مثل تربت حیدریه ارتقا یافته‌اند.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با بیان این که در دنیا کشور‌هایی که در مقالات رشد می‌کنند در فناوری هم رشد کرده‌اند، تصریح کرد: چین و هند که در نمایه‌های بین المللی رتبه اول و سوم جهان را دارا هستند طی ۲۰ سال گذشته هم در مقاله هم در فناوری رشد داشته‌اند.
آخوندزاده اضافه کرد: در زیرساخت‌های پژوهشی مشکلاتی داشته‌ایم مثلا دسترسی به فناوری تکنولوژیک کاهش یافته که باید جبران شود.
وی با اشاره به این که کشور‌هایی که تعداد مقالات علمی بالایی دارند، همزمان تعداد مجلات علمی نمایه شده بالایی در اسکوپوس دارند، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال عربستان سعودی با ۱۵ مجله نمایه شده در اسکوپوس جلو افتاده است.
در حال حاضر تعداد مجلات نمایه شده ایران در اسکوپوس از ترکیه بیشتر است.
آخوندزاده ادامه داد: ۱۶ مجله دانشگاه علوم پزشکی تهران طی سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نمایه شد و متعاقب آن ۲۳۱۲ مقاله نیز توسط این مجلات در اسکوپوس نمایه شده است که نشان از اهمیت نمایه شدن مجلات دارد.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با بیان این که یکی از برنامه‌های این معاونت این است که به هیچ وجه اختیارات دانشگاه‌ها به معاونت منتقل نشود، گفت: در چند سال گذشته این معاونت در جذب هیات علمی دانشگاه‌ها دخالت داشته که این کار سلب اختیار از دانشگاه هاست؛ لذا طی دو نامه به دانشگاه‌ها اعلام کردیم که در جذب هیات علمی پژوهشی دانشگاه‌ها دخالت نخواهیم کرد.
آخوندزاده افزود: معتقدیم هیچ نهادی بهتر از دانشگاه‌ها نمی‌تواند از افراد برای جذب و تامین نیاز خود مصاحبه کند.
وی ادامه داد: همچنین در سه سال گذشته برگزاری کارگاه‌های آموزشی نیز منوط به کسب اجازه از معاونت تحقیقات بود که در این بخش هم از خود سلب اختیار کرده و آن را به دانشگاه‌ها واگذار کردیم.
وی جذب سرباز نخبه که در اختیار معاونت تحقیقات بود را مورد اشاره قرار داد و اظهار داشت: با توافق با ستادکل نیرو‌های مسلح این کار هم به دانشگاه‌های علوم پزشکی واگذار شد؛ بنابراین سیاست معاونت تحقیقات این است که تا جایی که بتواند در امور ذاتی دانشگاه‌ها دخالت نکند.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: برای رقابت با دانشگاه‌های دنیا دانشگاه‌های ما باید وارد فاز پژوهش‌های بین المللی شده و برای این کار باید دارای بیگ دیتا شوند.
وی افزود: در این خصوص با هیات دولت هماهنگی‌هایی شده تا دانشگاه‌ها به سمت بیگ دیتا بروند.
همچنین دسترسی مجدد به منابع الکترونیک باید برقرار شود که در جلسه معاونان وزارتخانه در خصوص پرداخت بدهی‌ها در این زمینه تصمیم گیری شده است.
آخوندزاده با بیان این که با افزایش اعتبارات نیماد شاهد ارتقای اعطای گرنت‌های پژوهشی نیز خواهیم بود، گفت: یکی از مشکلات حوزه پژوهش نسبت به رقبا این است که محققان ما نمی‌توانند در کنگره‌های بین المللی که نمایه هم می‌شوند، شرکت کنند.
وی اضافه کرد: راه این است که کنگره‌های داخلی را از طریق مجلات در اسکوپوس و ISI و سایر نمایه‌های بین المللی نمایه کنیم؛ لذا همایش‌های ملی دانشگاه‌ها در این زمینه می‌تواند امتیازات خوبی برای ارتقای جایگاه علمی ایران به ارمغان آورد.
وی استفاده از بودجه‌های بین المللی را از دیگر راه‌های ارتقای تحقیقات دانست و ابراز داشت: نیماد سال‌های گذشته با کشور‌هایی مثل آلمان و ترکیه کار‌های مشترک ارائه داده است.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در بخش دیگری از سخنانش به انتظارت این معاونت از دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی پرداخت و گفت: اکثر دانشگاه‌ها به دلیل مشکلاتی که داشته‌اند بودجه یک درصد پژوهش را در محل‌های دیگری هزینه کرده‌اند، که از سال آینده این مساله در ارزشیابی علمی دانشگاه‌ها بعنوان یک آیتم مهم، لحاظ خواهد شد.
آخوندزاده افزود: پایان نامه‌ها و طرح‌های تحقیقاتی باید بتوانند از بودجه‌های آموزشی نیز استفاده کنند وگرنه تبدیل به طرح‌های تحقیقاتی کوچک خواهند شد.
وی ادامه داد: همچنین از بودجه‌های خارج دانشگاهی همچون معاونت علمی ریاست جمهوری، صندوق علم و صندوق شکوفایی و نوآوری هم باید بتوانیم بهره‌مند شویم.
وی با تاکید بر این که مطلب که باید ۵۰ درصد طرح‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها از اولویت‌های طرح‌های تحقیقاتی باشد، اظهار کرد: مجله علمی که نمایه نمی‌شود ارزشی ندارد.
در حال حاضر در اسکوپوس مجله فارسی نمایه می‌شود و امیدواریم به زودی بتوانیم در پایگاه پابمد هم چنین اتفاقی را رقم بزنیم.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت با بیان این که هر دانشگاهی باید سعی کند حداقل ۵۰ درصد از مجلات خود را در نمایه‌های بین المللی نمایه کند، گفت: هر دانشگاهی علاوه بر افزایش تعداد مجلات، اگر فصلنامه‌ها را دوماهنامه و ماهنامه کند تا تعداد مقالات ارتقا یابد، از کمک مالی معاونت تحقیقات برخوردار خواهد شد.
آخوندزاده یادآور شد: این کار در ترکیه انجام می‌شود.
همچنین در کنار چاپ مقالات خارجی سهم قابل توجهی از چاپ مقالات باید به مقالات ایرانی اختصاص یابد.
وی ادامه داد: تمام دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی باید برای اعضای هیات علمی خاموش خود برنامه داشته باشند و آنها را فعال کنند.
هیات علمی جوان اگر پنج سال در دانشگاه بود ولی در کار پژوهشی وارد نشد، دیگر وارد کردن او به پژوهش سخت می‌شود.
آخوندزاده با اشاره به این که درصد قابل توجهی از ظرفیت علمی دانشگاه‌ها اعضای هیات علمی بالینی هستند که باید از آنها بهره برد، خاطرنشان کرد: مطالعات بالینی معمولا ارزان قیمت‌تر از مطالعات علمی علوم پایه هستند.
همچنین مطالعات کوهورت در دانشگاه‌ها می‌توانند به ما بیگ دیتا بدهند تا بتوانیم مقالات مان را در مجلات علمی معتبر دنیا منتشر کنیم.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت در پایان با اشاره به این‌که از نظر قانونی دانشگاه‌ها باید پنج درصد اعتبارت خود را به طب سنتی و جوانی جمعیت اختصاص دهند، تاکید کرد: هوش مصنوعی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
معاونت تحقیقات برای هرسه این موارد گرنت در نظر گرفته است.
گرنت استادیاران جوان نیز به تازگی اعلام شده است.
منبع: وزارت بهداشت
