یک اشتباه استراتژیک؛ واردات روغن خام کاهش ولی کنجاله افزایش یافت

به گزارش خبرنگار مهر، روغن خوراکی اعم از مایع و نیمه‌جامد در حالی در کشور تولید می‌شود که به گفته برخی کارشناسان تا ۹۰ درصد و به گفته بعضی دیگر تا بیش از ۹۵ درصد وابستگی ارزی دارد.
سالانه کشور بین ۱.۵ تا ۱.۶ میلیون تن روغن نیاز دارد که برخی آمارها اعلام می‌کند، امسال میزان تولید به ۲.۲ میلیون تن رسیده است.
این رقم بالا احتمالاً جمع حجم تولید، بار سال گذشته و ذخایر استراتژیک این کالای اساسی بوده است.
یک اشتباه استراتژیک
بخش اعظمی از واردات دانه‌های روغنی کشور مربوط به دانه سویا است که هم می‌توان از روغن استحصال شده آن استفاده کرد و هم از کنجاله آن برای نهاده‌های دامی و طیور.
اتفاقی که امسال از سوی معاون اسبق توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی رخ داد، اختصاص حجم زیادی واردات به کنجاله و کاهش سهم دانه سویا بود.
نیاز سالانه کشور به کنجاله ۲.۳ میلیون تن بوده که از کشورهایی مانند برزیل، آرژانتین و هند وارد می‌شود اما امسال این عدد به ۳.۵ میلیون تن رسید.
به گفته فعالان بازار روغن در حالی که برای تأمین و واردات دانه‌های روغنی به ویژه سویا باید ۳ میلیون تن واردات انجام می‌شد این رقم با کاهش ۴۰۰ هزار تنی رو به رو بوده و به ۲.۶ میلیون تن رسیده است.
در ادامه این سیاست گذاری باید گفت، زمینه اشتغال کشورهای صادرکننده، تقویت و نیروی کار داخل محروم از این امتیاز شد.
از دیگر مزیت‌های واردات دانه روغنی، تولید کنجاله و نهاده‌های دامی برای دامداری‌های صنعتی و غیرصنعتی است.
حتی عنوان می‌شود کنجاله تولید داخل با کیفیت تر از نوع وارداتی است زیرا ناظران نهادهای سلامت در کارخانجات، محصولات را پایش و آزمایش می‌کنند.
تبعات یک سیاست گذاری اشتباه
همچنین هنگام ورود دانه‌های روغنی و روغن خام، آزمایش GMO (تراریخته) از سوی سازمان غذا و دارو و سازمان دامپزشکی انجام می‌شود اما این امر برای کنجاله منتفی است؛ البته در این خصوص یکی از کارشناسان حوزه کشاورزی توسعه عنوان کرد بخش اعظمی از تولید دانه‌های روغنی در جهان در قالب تراریخته کشت می‌شود.
تفاوت قیمت کنجاله تولید داخل و وارداتی از دیگر مزیت‌های واردات دانه‌های روغنی است زیرا هر کیلو گرم کنجاله داخلی ۱۹ هزار تومان و نوع وارداتی ۲۰ هزار و ۹۰۰ تومان است.
این تفاوت قیمت در ادامه در بازار گوشت اعم از گوشت سفید و قرمز بیشتر نمود پیدا می‌کند.
از دیگر پیامدهای این سیاست گذاری این بود که در بازار گوشت مرغ تمام محصولات، چه مرغ‌هایی که از کنجاله داخلی با قیمت پایین تغذیه کرده‌اند و چه واحدهای مرغداری که از کنجاله خارجی با قیمت بالا استفاده کرده‌اند، گوشت هر دو با یک نرخ به فروش می‌رسد.
اینجا شناسنامه دار شدن محصولات و داشتن QR کد ضرورت بیشتری پیدا کرده چراکه عدم استفاده از شناسه سبب شده تا در بازار گوشت قرمز، مصرف کننده نداند با مبلغ بالایی که می‌پردازد گوشت گوسفند می‌خرد یا بز.
از دیگر تغییرات سیاست‌ها در واردات دانه‌های روغنی و کنجاله، مدت زمان تخصیص ارز است.
ارز کنجاله ترجیحی بوده و زودتر پرداخت می‌شود ضمن این که معاف از مالیات ارزش افزوده است؛ اما ارز تخصصی دانه‌های روغنی ارز ترکیبی (ترجیحی و نیمایی) است که علاوه بر آن مشمول یک درصد ارزش افزوده هم می‌شود.
از دیگر تفاوت‌ها این دو محصول وارداتی این است که ثبت سفارش دانه‌های روغنی محدود و کنجاله نامحدود است.
همین امر باعث شد تا امسال ۷۰۰ هزار تن کنجاله بیش از مصوبه سالانه، وارد کشور شود.
البته نیاز بازار به واردات دانه‌های روغنی، بستگی به تأمین کنجاله دارد که این عدد از ۳ تا ۴ میلیون تن متغیر است.
نگرانی تأمین ارز نهاده‌های دامی
در حالی که واردات کنجاله در سال جاری بیش از مصوبه سالانه بود اما اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور، خطاب به وزیر جهاد کشاورزی از احتمال افزایش قیمت و کمبود تأمین نهاده در ماه‌های پایانی و اوایل سال آینده در صورت بی توجهی به درخواست تجار مبنی تأمین ارز مکفی خبر داده است.
دبیر این تشکل عنوان کرده، متأسفانه با وجود تجربه بروز مشکل و افزایش قیمت و کمبود در تأمین و عرضه نهاده در ماه‌های پایانی و اوایل سال جدید که معمولاً ناشی از کم‌توجهی سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی در تأمین مکفی ارز کالاهای اساسی و ضروری است، طبق شنیده‌ها و اخبار منتشر شده نگرانی‌هایی از بابت تأمین و تخصیص باقی سهمیه ارزی کالاهای اساسی و ضروری (نهاده‌های دام و طیور) به وجود آورده است.
وی در ادامه عنوان کرده، در حالی که در دی ماه هستیم، محموله‌های شهریور ماه تا کنون که اظهار و در سامانه بازارگاه با نرخ ارز ۲۸.۵۰۰ تومان عرضه شده نیز تأیید دستگاه نگرفته و تأمین ارز نشده‌اند.
این مسئول صنفی ضمن درخواست پیگیری‌های مؤثر این موضوع، از وزیر جهاد کشاورزی خواست تا مراتب به تشکل‌های بخش خصوصی اطلاع رسانی شود تا تأمین و عرضه نهاده بدون بروز مشکل استمرار یابد.