سیاست انیمیشنی ایران؛ از جشنواره کودک تا فجر

به گزارش مشرق، در حالی که جشنواره فیلم کودک و نوجوان به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای سینمایی برای نمایش آثار کودکانه در ایران شناخته می‌شود، هنوز نتواسته جایگاه شایسته‌ای برای انیمیشن‌ها فراهم کند.
این در حالی است که جشنواره فیلم فجر، با پذیرش و معرفی انیمیشن‌های ایرانی، گام مهمی در جهت تقویت این حوزه برداشته است.
کمبود حمایت مالی و معنوی جشنواره‌ها می‌توانند نقش موثری در حمایت از تولیدکنندگان انیمیشن ایفا کنند.
اما تاکنون سیاست‌های تشویقی یا برنامه‌هایی برای افزایش بودجه تولید انیمیشن در جشنواره دیده نشده است.
شنواره های سینمایی در کشور و به‌خصوص جشنواره فیلم کودک و نوجوان با وجود پتانسیل بالای انیمیشن در جذب و تأثیرگذاری بر مخاطبان، هنوز نتوانسته‌اند جایگاهی شایسته برای این هنر فراهم کنند.
تغییر در سیاست‌های جشنواره‌ها می‌تواند راهگشای درخشش انیمیشن‌های ایرانی باشد.جشنواره فیلم کودک و نوجوان در کنار جشنواره فیلم فجر به‌عنوان یکی از رویدادهای مهم فرهنگی در ایران، سالانه بستری برای نمایش آثار مرتبط با این گروه‌های سنی فراهم می‌کند.
اما در طول سال‌های اخیر، این جشنواره در زمینه پذیرش و حمایت از انیمیشن‌ها با کاستی‌هایی همراه بوده است که نیاز به بازنگری در سیاستگذاری‌ها را آشکار می‌کند.انیمیشن، به‌عنوان یک مدیوم هنری و سرگرم‌کننده با قابلیت‌های بی‌شمار، باید جایگاهی متناسب با ظرفیت‌های خود در این جشنواره پیدا کند.
حالا جشنواره فیلم فجر با قبول 4 انیمیشن نشان داد ایران در این حوزه و در تولید موفق بوده و مهم‌ترین جشنواره سینمایی کشور هم تلاش دارد تا با ضریب دادن به آن به تقویتش کمک کند.
انیمیشن به دلیل ماهیت بصری و خلاقانه‌اش، یکی از تأثیرگذارترین رسانه‌ها برای ارتباط با کودکان و نوجوانان است.
این هنر به‌خوبی می‌تواند مفاهیمی چون اخلاق، هویت، همدلی و احترام را به مخاطبان منتقل کند.اما در جشنواره فیلم کودک و نوجوان، اغلب به انیمیشن‌ها به چشم آثاری حاشیه‌ای یا صرفاً برای سرگرمی نگاه می‌شود.
این نگرش محدودکننده باعث شده که بسیاری از آثار ارزشمند انیمیشن‌های داخلی و خارجی، از حضور موثر در این جشنواره باز بمانند.نبود دسته‌بندی تخصصی برای انیمیشن: در حال حاضر، انیمیشن‌ها معمولاً در کنار فیلم‌های سینمایی زنده به رقابت می‌پردازند که این موضوع باعث نادیده گرفتن ویژگی‌های منحصر به ‌فرد این مدیوم می‌شود، سال گذشته جایزه و سیمرغ انیمیشن حذف شد تا بدنه پویانمایی کشور نادیده گرفته شود اما امسال این اتفاق با احیا این بخش جبران می‌شود هرچند همچنان نیاز به تقویت دارد.
نگاهی به جوایز انیمیشن در جشنواره‌های جهانی1.
جشنواره فیلم کن (Cannes Film Festival) جایزه‌ای مستقل برای فیلم‌های انیمیشن ندارد، اما انیمیشن‌ها می‌توانند در بخش‌های مختلف مانند مسابقه اصلی یا بخش "نوعی نگاه" شرکت کنند.2.
جشنواره فیلم برلین (Berlinale) جایزه خرس بلورین برای بهترین فیلم انیمیشن در بخش کودک و نوجوان (Generation Kplus).3.
جشنواره فیلم ونیز (Venice Film Festival) انیمیشن‌ها معمولاً در بخش‌های جنبی پذیرفته می‌شوند، اما بخش خاصی برای انیمیشن ندارد.4.
جشنواره فیلم انسی (Annecy International Animated Film Festival) یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های تخصصی انیمیشن در جهان است که جوایز متعددی برای آثار کوتاه و بلند انیمیشن دارد.
5.
اسکار (Academy Awards) دارای دو بخش مهم برای انیمیشن: بهترین انیمیشن بلند (Best Animated Feature) بهترین انیمیشن کوتاه (Best Animated Short Film)6.
جشنواره فیلم ساندنس (Sundance Film Festival) بخشی برای انیمیشن کوتاه دارد که در رقابت‌های اصلی شرکت می‌کنند.7.
گلدن گلوب (Golden Globe Awards) بخش «بهترین فیلم بلند انیمیشن» دارد.8.
بفتا (BAFTA Awards) جایزه‌ای برای بهترین فیلم انیمیشن بلند دارد.
کمبود حمایت مالی و معنوی جشنواره‌ها می‌توانند نقش موثری در حمایت از تولیدکنندگان انیمیشن ایفا کنند.
اما تاکنون سیاست‌های تشویقی یا برنامه‌هایی برای افزایش بودجه تولید انیمیشن در جشنواره دیده نشده است.عدم حضور بین‌المللی برجسته: جشنواره‌ها فرصت‌های خوبی برای معرفی آثار ایرانی به بازارهای جهانی فراهم می‌کنند.
اما انیمیشن‌ها در جشنواره کودک و نوجوان کمتر از این امکان بهره‌مند شده‌اند.ضعف در داوری و ارزیابی تخصصی: در بسیاری از دوره‌ها، نبود هیئت داوری متخصص در حوزه انیمیشن باعث شده است که آثار به‌درستی ارزیابی نشوند و معیارهای نادرست یا ناکافی برای سنجش این آثار به کار رود.بنابراین زمانی که نواقص و مشکلات مطرح شده در جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان وجود دارد از جشنواره فجر چه انتظاری می‌رود.
این مباحث نشان می‌دهد که انیمیشن در کشور دچار نوعی رها شدگی است و تولیدکنندگان این هنر صنعت تنها با دغدغه شخصی اقدام به فعالیت در این عرصه می‌کنند.
برای رفع مشکلات یادشده و بهره‌گیری از ظرفیت‌های انیمیشن، نیاز به تغییرات بنیادین در سیاستگذاری‌های جشنواره فیلم کودک و نوجوان و سایر جشنواره‌های سینمایی در کشور احساس می‌شود.
این تغییرات باید در چندین حوزه کلیدی صورت گیرد:
ایجاد بخش مستقل برای انیمیشن برپایی بخش جداگانه‌ای برای انیمیشن‌ها، با معیارهای تخصصی ارزیابی، می‌تواند فرصتی برای درخشش این آثار فراهم کند.
چنین بخشی باید شامل زیرشاخه‌هایی چون انیمیشن کوتاه، بلند، و سریالی باشد تا تنوع آثار بهتر دیده شود.گسترش ارتباطات بین‌المللیدعوت از انیمیشن‌های موفق خارجی و ایجاد فرصت‌هایی برای معرفی آثار داخلی در جشنواره‌های بین‌المللی، می‌تواند به ارتقای سطح کیفی انیمیشن‌های ایرانی کمک کند و به سازندگان آن‌ها انگیزه بیشتری برای تولید بدهد.
در نهایت می‌توان گفت انیمیشن به‌عنوان یکی از پرنفوذترین ابزارهای ارتباطی با کودکان و نوجوانان، شایسته توجه بیشتری در جشنواره فیلم کودک و نوجوان و سایر جشنواره‌های سینمایی کشور از جمله جشنواره فیلم فجر است.
سیاستگذاری‌های فعلی نه‌تنها از پتانسیل‌های این مدیوم بهره کافی نمی‌برد، بلکه باعث تضعیف نقش آن در فرهنگ‌سازی نیز شده است.
تغییر در سیاست‌ها و ایجاد فضایی پویا و حمایتی می‌تواند به رشد کیفی و کمی انیمیشن‌ها کمک کند و جشنواره فیلم کودک و نوجوان را به سکوی پرتابی برای این هنر ارزشمند تبدیل کند.