متن و حواشی «داووس۲۰۲۵»؛ از نسل‌کشی در غزه تا چالش هوش مصنوعی و تغییرات اقلیمی
پنجاه و پنجمین اجلاس داووس ۲۰۲۵ به موضوعات مهمی چون جنایات غزه، هوش مصنوعی، تغییرات اقلیمی و شکاف اقتصادی پرداخت و حواشی آن با اعتراضات محیط‌زیستی و غیبت برخی مقامات برجسته برجسته شد.
به گزارش مشرق، «مجمع جهانی اقتصاد» (WEF) که اغلب به عنوان اجلاس «داووس» شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌های سالانه رهبران جهانی، اندیشمندان و تأثیرگذاران است.
این اجلاس که در داووس سوئیس برگزار می‌شود، بستری برای پرداختن به مهم‌ترین مسائل جهانی فراهم می‌کند.
پنجاه و پنجمین نشست سالانه این مجمع که از دوشنبه ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ (یکم بهمن ۱۴۰۳) با شعار «همکاری برای عصر هوشمندی» و با حضور مقامات ارشد دولتی و بخش خصوصی کشورهای جهان به مدت پنج روز در شهر داووس سوئیس برگزار شده‌بود، امروز جمعه، ۲۴ ژانویه ۲۰۲۵ (۵ بهمن ۱۴۰۳) به پایان می‌رسد.
تاریخچه و دستاوردهای ۵۰ ساله داووس
تاریخچه اجلاس داووس به سال ۱۹۷۱ برمی‌گردد که توسط «کلاوس شواب» پروفسور سوئیسی-آلمانی تأسیس شد.
این اجلاس که در ابتدا به عنوان «مجمع مدیریت اروپا» شناخته می‌شد، با هدف گردهم آوردن رهبران تجاری اروپایی برای بحث در مورد روش‌های مدیریتی آغاز به کار کرد.
شواب که در اجلاس ۲۰۲۵ داووس نیز حضور داشت، به عنوان استاد کسب‌وکار دانشگاه ژنو معتقد است که هم‌اندیشی بزرگان سیاست و اقتصاد می‌تواند جهان را برای زندگی بهتر فراهم سازد.
در اواسط دهه ۱۹۷۰، این مجمع دامنه خود را گسترش داد و رهبران سیاسی، اقتصادی و فکری از سراسر جهان را نیز شامل شد.
در سال ۱۹۸۷، نام آن به مجمع جهانی اقتصاد تغییر یافت تا دامنه جهانی‌تر آن را منعکس کند.
طی دهه‌ها، این اجلاس به مرکزی برای بحث‌های سطح بالا در مورد موضوعاتی مانند نابرابری اقتصادی، پیشرفت‌های فناوری، تغییرات اقلیمی و بحران‌های ژئوپلیتیکی تبدیل شده است.
در ارتباط با دستاوردهای تاریخی جهان در داووس لازم به ذکر است، در حالی که اجلاس مذکور ممکن است به عنوان کانونی برای نخبگان جهانی عمل کند، اما این نشست‌ها همچنان یک بستر منحصر به فرد برای بحث‌های جهانی به حساب می‌آید و دستاوردهای قابل توجهی در طول تاریخ ۵۰ ساله خود دارد.
به عنوان مثال در سال ۱۹۸۸، توافق‌نامه‌ای معروف به «اعلامیه داووس» در این نشست به امضا رسید که به موجب آن، دو کشور ترکیه و یونان از آستانه درگیری مسلحانه عقب‌نشینی کردند.
در سال ۱۹۹۲ نیز نلسون ماندلا و «اف.
دبلیو.
کلرک» رئیس جمهور وقت آفریقای جنوبی اولین حضور مشترک خود را با هم در صحنه بین المللی در داووس انجام دادند که مسلماً گامی مهم در جهت پایان دادن به آپارتاید بود.
سال بعد، هر دو نفر جایزه صلح نوبل را دریافت کردند.
اتحاد جهانی برای واکسن‌ها و ایمن‌سازی (Gavi) نیز در سال ۲۰۰۰ در داووس راه اندازی شد و از آن زمان دسترسی میلیون‌ها نفر به واکسن‌ها را بهبود بخشیده است.
متن و حواشی اجلاس ۲۰۲۵ «داووس»
الف.
موضوعات مهم و اصلی مطرح شده در اجلاس
اجلاس داووس ۲۰۲۵ به موضوعات مهمی پرداخت که هم از منظر چالش‌های جهانی و هم فرصت‌های بالقوه اهمیت بسیاری داشتند؛
- نسل‌کشی رژیم صهیونیستی در غزه؛ در این اجلاس، موضوع جنایات رژیم صهیونیستی در غزه مورد توجه قرار گرفت و مباحث مختلفی در این زمینه مطرح شد.
«محمدجواد ظریف» معاون راهبردی رئیس‌جمهور ایران، در سخنرانی خود تأکید کرد که مقاومت فلسطین تا زمانی که اشغالگری و جنایت‌های این رژیم ادامه دارد، ادامه خواهد یافت.
وی اظهار داشت: «اگر به دنبال توقف مقاومت هستید، باید جلوی اشغالگری را بگیرید.»
همچنین حضور «اسحاق هرتزوگ» رئیس رژیم صهیونیستی، در این اجلاس با واکنش‌های انتقادی همراه بود.
دادستان‌های سوئیسی اعلام کردند که در حال بررسی شکایات متعددی علیه هرتزوگ به اتهام تحریک به نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت در غزه هستند.
این شکایات توسط گروه‌های مردم‌نهاد ارائه شده و هرتزوگ را به نقش فعال در توجیه ایدئولوژیک نسل‌کشی و جرایم جنگی در غزه متهم کرده‌اند.
این تحولات نشان‌دهنده توجه جامعه بین‌المللی به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و تلاش برای پاسخگویی به این اقدامات در مجامع جهانی است.
- هوش مصنوعی و تأثیر آن بر آینده جهان؛ یکی دیگر از این موضوعات برجسته، هوش مصنوعی و تأثیر آن بر آینده جهان بود.
پیشرفت‌های چشمگیر در این حوزه نگرانی‌ها و امیدهای بسیاری را به همراه داشته است.
از یک سو، استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند به حل مسائل زیست‌محیطی از طریق تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی بلایای طبیعی کمک کند.
از سوی دیگر، خطرات ناشی از بیکاری گسترده به دلیل اتوماسیون و نبود قوانین جهانی برای کنترل استفاده از این فناوری، چالش‌هایی جدی به شمار می‌رود.
- تغییرات اقلیمی؛ در این اجلاس، تغییرات اقلیمی نیز جایگاه ویژه‌ای داشت.
کشورهای صنعتی همچنان با انتقادات شدیدی از سوی کشورهای در حال توسعه و فعالان محیط‌زیست مواجه‌اند.
وعده‌هایی درباره کاهش انتشار کربن و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر مطرح شد، اما بسیاری این تعهدات را کافی نمی‌دانند.
بحران‌هایی مانند خشکسالی و سیل‌های مداوم به ویژه در مناطق آسیب‌پذیرتر جهان، لزوم اقدام فوری را بیشتر آشکار کرد.
-شکاف کشورهای ثروتمند و فقیر؛ موضوع شکاف اقتصادی میان کشورهای ثروتمند و فقیر نیز از دیگر مباحث کلیدی بود.
افزایش نابرابری در توزیع ثروت و دسترسی به فرصت‌های اقتصادی، منجر به بحث‌های داغی در مورد نحوه توزیع عادلانه منابع و اصلاح ساختارهای مالی جهانی شد.
نمایندگان کشورهای در حال توسعه خواستار تغییر در نظام مالی بین‌المللی و دسترسی بهتر به منابع مالی برای توسعه پایدار بودند.
- تحولات ژئوپلیتیک؛ در حوزه ژئوپلیتیک، اجلاس بر تنش‌های میان قدرت‌های جهانی متمرکز بود.
روابط میان چین و آمریکا و تأثیر آن بر اقتصاد جهانی یکی از موضوعات مورد بحث بود.
علاوه بر این، جنگ اوکراین و بحران انرژی ناشی از آن نگرانی‌هایی جدی را به همراه داشت.
بسیاری معتقدند که این مسائل ژئوپلیتیکی به طور مستقیم بر اقتصاد و پایداری جهانی تأثیر می‌گذارد و نیازمند همکاری بیشتر میان دولت‌ها است.
به طور کلی، داووس ۲۰۲۵ بیش از هر زمان دیگری بر پیچیدگی‌های جهان امروز تمرکز داشت.
اگرچه پیشنهادهایی برای حل برخی از این چالش‌ها ارائه شد، اما همچنان پرسش‌هایی درباره میزان تأثیرگذاری این اجلاس و اجرای عملی تصمیمات آن باقی مانده است.
ب.
حواشی جنجالی و بحث‌برانگیز
- حضور پررنگ و غیبت‌های بحث‌برانگیز؛ رئیس‌جمهور فرانسه، نخست‌وزیر انگلیس و صدراعظم آلمان از شرکت‌کنندگان برجسته اجلاس بودند.
در مقابل، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا ترجیح داد در داخل کشور بماند و وزیر خزانه‌داری را به جای خود به اجلاس فرستاد و دیروز پنجشنبه به صورت تصویری و از کاخ سفید در نشست داووس سخنرانی کرد.
ترامپ در سخنرانی مجازی خود در اجلاس داووس ۲۰۲۵، تأکید کرد که سیاست‌های اقتصادی آمریکا باید بر بازگرداندن مشاغل تولیدی، کاهش وابستگی به چین، و تقویت صنایع داخلی متمرکز باشد.
او به شدت از جهانی‌سازی انتقاد کرد و آن را عاملی برای تضعیف اقتصاد طبقه متوسط آمریکا دانست.
ترامپ همچنین از کشورهای عضو ناتو خواست تا سهم بیشتری از هزینه‌های دفاعی خود را بپردازند و تأکید کرد که امنیت جهانی نباید تنها بر دوش مالیات‌دهندگان آمریکایی باشد.
رئیس جمهور آمریکا در ادامه از کشورهای تولیدکننده نفت، به‌ویژه عربستان سعودی و اوپک، خواست تا قیمت نفت را کاهش دهند و استدلال کرد که این اقدام می‌تواند به کاهش تنش‌های ژئوپلیتیکی، از جمله جنگ روسیه و اوکراین، کمک کند.
او همچنین خواستار افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی در آمریکا شد و اعلام کرد که ایالات متحده آماده ارائه شرایط ویژه برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی است تا اقتصاد خود را تقویت کند.
از ایران نیز «محمدجواد ظریف» معاون راهبردی رئیس‌جمهور کشورمان با دعوت رسمی مجمع جهانی اقتصاد برای شرکت در پنجاه و پنجمین اجلاس داووس به سوئیس سفر کرد.
حضور «اسحاق هرتزوگ» رئیس رژیم صهیونیستی در این اجلاس آن هم بعد از ۱۵ ماه نسل‌کشی صهیونیست‌ها در نوار غزه با واکنش‌های انتقادی همراه بود.
غیبت مقامات مهم چینی از دیگر حواشی مهم این اجلاس بود؛ حضور ضعیف هیئت چینی به دلیل تنش‌های اخیر با غرب و همچنین تمرکز داخلی بر رشد اقتصادی پس از سیاست‌های سختگیرانه کرونا مورد توجه قرار گرفت.
- اعتراضات و حواشی خارجی؛ هم‌زمان با برگزاری اجلاس، گروه‌های مختلفی در خارج از محل برگزاری تجمع کردند.
فعالان محیط‌زیست با انتقاد از سیاست‌های ناقص کشورهای صنعتی در مقابله با تغییرات اقلیمی، نمادین‌ترین اعتراضات را به نمایش گذاشتند.
- چالش‌های داخلی اجلاس؛ برخی از حاضران از کاهش اثرگذاری داووس در حل بحران‌های جهانی انتقاد و این سوال را مطرح کردند که آیا این اجلاس واقعاً راه‌حلی برای مشکلات ارائه می‌دهد یا صرفاً به محلی برای گفت‌وگوهای نمادین و لابی‌های پشت پرده تبدیل شده است؟
در مجموع، داووس ۲۰۲۵ در حالی به پایان رسید که بسیاری از چالش‌ها بدون پاسخ مشخص باقی ماندند.
اگرچه برخی توافقات درباره توسعه فناوری سبز و همکاری در حوزه هوش مصنوعی به دست آمد، اما موضوعات کلیدی همچون نابرابری اقتصادی و تغییرات اقلیمی همچنان در سایه ابهام قرار دارند.
در پایان این پرسش به ذهن می‌رسد که آیا این اجلاس به مسیری برای تغییرات جدی تبدیل خواهد شد یا به محلی برای تکرار مباحث بدون اقدام عملی باقی خواهد ماند؟