موزه قرآن حرم امام رضا(ع) با نفایس جدید در ماه رمضان بازگشایی می‌شود
مشهد - رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از بازگشایی موزه قرآن با نفایس جدید گنجینه رضوی، در ماه مبارک رمضان سال جاری، خبر داد.
به گزارش خبرگزاری مهر، حجت‌الاسلام جلال حسینی با اشاره به سابقه دیرینه وقف قرآن‌های خطی بر حرم مطهر رضوی اظهار کرد: در حال حاضر، مجموعه نفیسی شامل ۲۲ هزار جزوه و نسخه کامل قرآن، از سده نخست تا دوره معاصر، در مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، نگهداری می‌شود.
رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی افزود: بسیاری از این قرآن‌های ارزشمند به‌دلیل قدمت خط، تذهیب و جایگاه واقفان‌شان، نفاست خاصی دارند که منتخبی از آنها در موزه قرآن آستان قدس رضوی، در معرض نمایش گذاشته شده است.
وی گفت: در این میان، به منظور رعایت اصول حفاظتی، از جمله گذراندن دوره استراحت و مرمت برخی از نسخه‌های در حال نمایش در موزه قرآن این آستان مقدس و همچنین فراهم کردن زمینه نمایش آثار نفیسی که در سال‌های گذشته به گنجینه رضوی افزوده شده است، پیشنهاد جابجایی نسخه‌ها مطرح شد تا نسخه‌هایی که در حال نمایش هستند برای استراحت به مخزن نسخ خطی منتقل و فرصت برای نمایش نسخه‌های جدید که در چند سال گذشته به‌صورت اهدایی و یا خریداری به مجموعه نسخ خطی آستان قدس رضوی افزوده شده است، فراهم شود.
حسینی ادامه داد: در این راستا، پس از بررسی و شناسایی نسخه‌های قرآنی نفیس توسط کارشناسانی از داخل و خارج از آستان قدس رضوی، منتخبی از این آثار بی‌بدیل جدید انتخاب و در موزه قرآن به نمایش گذاشته شد.
رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ابراز امیدواری کرد که موزه قرآن با این نفایس جدید در ماه مبارک رمضان سال جاری با حضور جمعی از مدیران عالی رتبه این آستان مقدس افتتاح و دوباره، پذیرای عموم زائران و مجاوران خواهد بود.
تاریخچه تشکیل موزه قرآن
همچنین مهدی قیصری‌نیک، معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در ادامه درباره تاریخچه تشکیل این موزه، اظهار کرد: گنجینه قرآن این آستان مقدس در آبان‌ماه ۱۳۴۶ شمسی به ابتکار باقر پیرنیا، نایب التولیه وقت و به همت احمد گلچین معانی، شاعر و پژوهشگر در محل تالار تشریفات سابق حرم مطهر رضوی، در رواق دارالزهد، تشکیل شد.
معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تصریح کرد: در این راستا، گلچین معانی از میان چهار هزار و ۵۰۰ جلد جزوات و قرآن‌های خطی موجود در بخش مخطوطات کتابخانه حرم مطهر، ۲۱۴ نسخه را برای نمایش در گنجینه قرآن برگزید.
وی افزود: از آن زمان تا قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی، به علت انجام طرح‌های عمرانی در حرم مطهر، محل ساختمان گنجینه قرآن چند بار تغییر کرد تا اینکه در سال ۱۳۵۶ شمسی، این گنجینه به طبقه منهای یک ساختمان فعلی موزه مرکزی آستان قدس رضوی منتقل شد؛ اما به علت محدودیت فضای نمایش، تنها امکان نمایش تعداد محدودی از قرآن‌ها، آن هم برای بازدید مهمانان خاص، ممکن بود.
قیصری نیک ادامه داد: در سال ۱۳۶۲ شمسی تصمیم بر آن شد تا امکان بازدید عمومی از گنجینه قرآن فراهم شود، از این‌رو در سال ۱۳۶۴ شمسی ساختمان گنجینه قرآن، در محل فعلی، در صحن کوثر حرم مطهر رضوی، بازگشایی شد.
معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی همچنین گفت: در این موزه، قرآن‌هایی از ادوار مختلف تاریخ، از سده نخست تا چهاردهم هجری قمری، به نمایش درآمده است.
این قرآن‌ها به خطوط مختلف مکی و مدنی (سبک حجاز، کوفی اولیه، کوفی شرقی «ایرانی»، کوفی مغربی، اقلام مستدیرِ فراموش‌شده)، اقلام شش‌گانه (شامل محقق، ریحان، نسخ و…) و همچنین نسخ ایرانی، کتابت شده است.
وی افزود: در گزینش و چیدمان این آثار کوشش شده تا تصویری گویا از تاریخ تحول خط و تذهیب در قرآن‌نگاری دوران اسلامی ارائه شود، به همین سبب مبنای چیدمان آثار، سیر تاریخی قرآن‌نگاری است که نشان می‌دهد در هر دوره چه اقلام و سبک‌هایی در کتابت قرآن رایج بوده است.
قیصری نیک بیان کرد: از مهمترین قرآن‌های این گنجینه می‌توان به قرآنی به سبک حجازی از سده اول هجری، قرآن‌های کوفی منسوب به دست‌خط شریف ائمه اطهار (ع)، قدیمی‌ترین قرآن تاریخ‌دار کاغذی جهان اسلام، قرآن بزرگ دوره تیموری (بزرگترین قرآن جهان اسلام) و پرکارترین و زیباترین قرآن‌های تاریخ ایران، اشاره کرد.
معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: همچنین بر دیوارهای موزه، تک‌برگ‌هایی نصب شده که از میان «اوراق بازیافته» گنجینه رضوی انتخاب شده‌اند.
اوراق بازیافته جزوه‌های ناقص و غیرقابل استفاده و برگ‌های جداشده از قرآن‌های کهن بوده که در چند دهه گذشته در حرم مطهر کشف شده‌اند.
بسیاری از ارزنده‌ترین جزوات قرآنی کهن مجموعه آستان قدس رضوی در اصل از میان این اوراق کشف شده است.
وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از ابعاد مهم این قرآن‌های نفیس نیز به واقفان آنها مربوط می‌شود که دامنه گسترده‌ای از طبقات اجتماعی اعم از پادشاهان، امیران محلی و درباریان ایرانی و هندی، عالمان دینی و محدثان سده‌های مختلف، متولیان آستان قدس رضوی، بانوان درباری و گمنام را، در بر می‌گیرد.
گفتنی است؛ مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی از متنوع‌ترین و جذاب‌ترین موزه‌های کشور محسوب می‌شود که، سالانه پذیرای حدود یک میلیون بازدیدکننده است.