سیاستگذاری فرهنگی در سیره نبوی و علوی هم مشهود است

به گزارش خبرنگار مهر، نشست «حکمرانی فرهنگی و فقه فرهنگ» با حضور حجت الاسلام فرهاد داودی پور مدیر پژوهشکده فقه و علوم انسانی امام رضا (ع) حجت الاسلام ابوالفضل فاتحی و پژوهشگر حوزه فقه فرهنگ در پژوهشکده حوزوی فقه و علوم انسانی امام رضا علیه السلام برگزار شد.
در آغاز این نشست داودی پور بزنگاه گفتمان تمدنی انقلاب اسلامی را حکمرانی فرهنگی برشمرد و گفت: «چیزی که مزیت مطلق گفتمان انقلاب اسلامی است، کارایی حکمرانی تمدنی در ساحت حکمرانی فقه فرهنگی است.
فقه فرهنگ دانش برساز حکمرانی فرهنگی است.
فقه فرهنگ از سویی نمایان ساز تابع رفاه فرهنگ پایه است.
فقه فرهنگ است که مؤلفه‌های متغیر در پیشرفت را بسان زیست جهان ملک بنیان و ملکوت پایه چونان مرتبط ترسیم می‌نماید که عدالت نه تنها به مثابه انصاف بلکه همراه ساز نفع شخصی در گرو کنش انسان یار، رخ جوید.
وی افزود: از سویی دیگر مبانی زیستی فعال در کنش‌گران فردی و اجتماعی را برای ساخت زمین بازی حکمرانی گفتمان پایه و کنش محور، معرفی می‌نماید.
اساس حکمرانی مناسبات نانوشته و چتر حاکم بر زیست جامعه است.
جامعه برپاشده افراد است اما پس از برخاستی، هویت مستقل می‌یابد که رفتارهای افراد ذیل چتر خواست او، بهینه می‌شوند، و آنچه که عنصر بنیادین در یافت چتر حاکم و مناسبات اجتماعی است، فقه فرهنگ است.
۲ ساحت مهم حکمرانی فرهنگی
در ادامه نشست حجت الاسلام فاتحی بیان داشت: حکمرانی فرهنگی در دو ساحت سیاستگذاری فرهنگی و گفتمان سازی (تبلیغ و تبیین) فرهنگی، به علت پیچیدگی بلکه بغرنج شدن مسائل فرهنگی مانند مسئله حجاب و عفاف در جمهوری اسلامی ایران، قابل توجه است.
فقاهت در استنباط موضوع مستحدثه و پیچیده حکمرانی فرهنگی، از منظر فقه نظام ساز، به روش فقه جواهری، متوقف بر دو مرحله اصلی استنباط یعنی موضوع شناسی و سپس استنباط حکم وضعی و تکلیفی آن بر اساس شناخت موضوع است.
وی افزود: نتیجه مرحله نخست یعنی موضوع شناسی حکمرانی فرهنگی، این شد که فقیه فقه نظام ساز، می‌تواند با نگاه اجتماعی عرف اهل دقت متشرعه، این پدیده نوین را متمایز از مبانی و مقاصد مدرن و غربی آن، به مثابه یک فناوری نرم و روش اثربخش و کارآمد برای اقامه و اجرای فرهنگ و ارزشهای فقهی و دینی در متن امت اسلامی، با مبانی و مقاصد اسلامی، اصل این فناوری نرم و روش را معقول و متعارف بداند.
فاتحی تصریح کرد: نتیجه مرحله دوم یعنی استنباط حکم شرعی این امر معقول و متعارف هم این شد که از نظر حکم وضعی، حکمرانی فرهنگی در دو بُعد اصلی سیاستگذاری فرهنگی و گفتمان سازی و تبلیغ فرهنگی، اصل حجیت شرعی آن و مشروعیتش در شریعت اسلامی، به جهت اندراج عرفی ذیل مقدمه واجب یا امور حسبیه، ثابت کند.
چنانچه از نظر حکم تکلیفی هم به جهت مقدمه واجب بودن یا از جمله امور حسبیه بودن سیاستگذاری فرهنگی و گفتمان سازی فرهنگی بر نظام و امت اسلامی، واجب و لازم است، در این دو حوزه اقدامات متناسب را انجام دهند.
پژوهشگر حوزه فقه فرهنگ همچنین بیان کرد: از منظر برخی اساتید مانند استاد محمدجواد ارسطا در کتاب مبانی فقهی سیاستگذاری فرهنگی، حقیقت سیاستگذاری فرهنگی در تعالیم دینی و سیره نبوی و علوی، قابل مشاهده است، هرچند به این اسم خاص، نامگذاری نشده بود.
از باب نمونه اینکه طبق نقل حضرت ختمی مرتبت رسول اعظم صلی الله تعالی علیه و آله، دو انگشت سبابه دو دست مبارک خویش را کنار یکدیگر قرار می‌دهند و می‌فرمایند: منِ (امام امت اسلامی) و متکفل امور یتیم، در بهشت مانند این دو انگشت هستیم، در واقع یک سیاستگذاری فرهنگی است یا اینکه امام خامنه ای حفظه الله تعالی، طرح مواسات مؤمنانه را مطرح می‌کنند، یک سیاستگذاری فرهنگی است یا طرح ایران همدل کمیته امام خمینی رحمه الله تعالی و جهاد تبیین و تبلیغ برای گفتمان سازی اینگونه سیاستگذاری‌های فرهنگی مثبت و پرهیز از فرهنگ‌های ناصواب، به طوری که دغدغه عمومی توده مردم گردد، گفتمان سازی آنست که هر دو، دو ساحت و مأموریت مهم حکمرانی فرهنگی هستند که بر نظام و امت اسلامی، واجب است.