ماجرای نوسان بازار برنج چیست؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - با توجه به آنکه کمتر از یک ماه تا ماه رمضان زمان باقی است، با این حال نوسانات بازار برنج نگرانی هایی ایجاد کرده است چراکه طی هفته های اخیر، قیمت برنج ایرانی و خارجی در بازار التهابات چشمگیری داشته است که هریک از مسئولان و فعالان بازار دلایل خاص خود را مطرح می کنند.
بررسی های میدانی از سطح بازار نشان می دهد که قیمت برنج ایرانی ظرف یک ماه اخیر ۴۰ تا ۵۰ درصد رشد داشته است، درحالیکه بنابر اعلام وزارت جهاد مبنی بر تولید ۲ میلیون و ۷۰۰ هزارتن برنج و سرانه مصرف ۳۵ کیلو به ازای هرنفر انتظار می رفت که قیمت نوساناتی نداشته باشد که با توجه به التهابات بازار، فعالان بازار و واردکنندگان اذعان می کنند که آمار تولید یا سرانه مصرف واقعی نیست چراکه درصورت تولید این میزان برنج نباید بازار با چنین التهاباتی مواجه می شد.
بنابر آمار در ۱۰ ماهه امسال ۷۰۰ هزارتن برنج سفید وارد شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل بیش از ۲۰ درصد کاهش داشته است که براین اساس نهادهای نظارتی وزارت جهاد کشاورزی و نمایندگانی را که مدعی بودند با بیش بود برنج مواجه هستیم و نیازی به تامین کسری از محل واردات نیست، باید پاسخگوی التهابات بازار باشند‌.
ناگفته نماند که مسئولان وزارت جهاد اذعان می کنند که برنج مورد نیاز شب عید تامین است که در این خصوص جبرئیل برادری رئیس جهاد کشاورزی تهران اخیرا اعلام کرد که در خصوص تأمین برنج مورد نیاز نگرانی وجود ندارد و برنج دولتی با مبلغ هر کیلوگرم ۵۰ هزار تومان از سوی فروشگاه‌ها عرضه خواهد شد.
برادری با اشاره به التهاب بازار برنج گفت: شایعه حذف ارز ترجیحی از برنج وارداتی سبب افزایش قیمت در دومین محصول پرمصرف داخلی شد اما بر اساس تاکید رئیس جمهور ارز ترجیحی برنج حذف نشده و برای کالاهای اساسی تأمین است و از طرفی بازرسان سازمان و اتاق اصناف به طور دائم در حال رصد انبارها هستند زیرا واردات برنج و انبارداری آن قابل کنترل است.
نبود آمار صحیح تولید نظم بازار برنج را برهم زد
در همین راستا کاوه زرگران رئیس انجمن غلات ایران گفت: در زمینه تامین و توزیع کالاهای اساسی نگرش بخش دولتی و خصوصی با یکدیگر متفاوت است، اما آنچه حائز اهمیت است تمامی مسئولان دست به دست یکدیگر داده اند تا مشکل مرتفع شود تا براین اساس نوسانات بازار فروکش کند.
به گفته او، آمارهای اشتباه بخش زراعت در وزارت جهاد یکی از عوامل اصلی برهم خوردن تنظیم بازار است، سالهاست با این آمارهای اشتباه این معاونت، وزارت جهاد دست به گریبان است.
براین اساس به رغم آنکه افزایش راندمان یا سطح زیرکشت در استان های شمالی صورت نگرفته است، اما آمار تولید ۲ میلیون و ۷۰۰ هزارتن اعلام می شود که به نظر می رسد این آمار صحیح نیست.
زرگران ادامه داد: مسئولان معاونت زراعت در شرایطی که تنظیم بازار برهم می خورد، اعلام می کنند که کشاورز بار نفروخته یا واسطه ها کالا را احتکار می کنند، درحالیکه این موضوع صحت ندارد و تنها نداشتن آمار دقیق منجر به برهم خوردن بازار شده است.
حال امیدواریم تنظیم بازار را به گونه ای پیش ببرند که مردم ناگریز به خرید با قیمت های بالا نباشند، اما در خصوص کالاهای برنج و روغن بدلیل آنکه مستقیما با سفره مردم در ایام‌ماه رمضان سروکار دارد، احساس نگرانی می کنم.
افزایش ۴۰ درصدی قیمت برنج ایرانی در یک‌ماه اخیر
رضا کنگری رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی گفت: اکنون با حذف ارز نیما و تبدیل به ارز توافق، قیمت در کالاهای اساسی نظیر برنج، چای و حبوبات افزایشی شده است و برخی واردکنندگان منتظر شفافیت ارز هستند که به همین خاطر عرضه و تقاضا در بازار همخوانی ندارد.
به گفته او، علی رغم آنکه قیمت برنج هندی در بنکداری ها ۴۵ هزارتومان بود به ۶۵ تا ۷۵ هزارتومان رسیده است، همچنین قیمت برنج ایرانی ۹۰ تا ۱۸۰ هزارتومان است‌، درحالیکه یک ماه گذشته برنج ایرانی ۶۵ تا ۱۰۰ هزارتومان بود که براین اساس رشد ۳۰ تا ۴۰ درصدی داشته است.
کنگری ادامه داد: با توجه به آستانه ماه رمضان و تقارن با ایام پایانی سال احتمال کمبود کالا و نوسان قیمت وجود دارد، اما هنوز جلسات با وزارت جهاد برگزار نشده است تا اعلام آمادگی برای همکاری در خصوص تنظیم بازار داشته باشیم.
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی با اشاره به راهکار تنظیم بازار افزود: اگر عرضه تقویت شود، احتمال ثبات قیمت در بازار وجود دارد، چنانچه در بحث تنظیم بازار همفکری شود مشکلی در تنظیم بازار نخواهیم داشت، اما بدلیل توقف ارز نیما و تبدیل به ارز توافقی، عرضه بصورت قطره چکانی در حال انجام است که همین امر منجر به التهاب قیمت در بازار شده است.
درحالیکه با رفع محدودیت واردات بازار به ثبات می رسد.
او ادامه داد: اگر کالا برای عرضه در بازار شد به طوریکه تعادل میان عرضه و تقاضا ایجاد شود، بازار به ثبات می رسد و در شرایط کنونی بدلیل کمبود عرضه در برابر تقاضا شاهد التهابات قیمت هستیم که براین اساس مکاتباتی با وزارت جهاد صورت گرفته است و امیدواریم هرچه سریع تر برای توزیع و ثبات بازار با مسئولان وزارت جهاد و دستگاه های ذی ربط جلسات برگزار شود.
در اوایل بهمن ماه هم انجمن واردکنندگان برنج طی نامه ای به وزیر جهاد کشاورزی نسبت به تاخیر تخصیص ارز و بحران بازار برنج هشدار دادند و اعلام کردند که وضعیت تأمین و بازار برنج کشور، به‌عنوان یکی از کالاهای اساسی سبد معیشتی مردم، در آستانه بحرانی جدی قرار گرفته و ادامه روند فعلی می‌تواند پیامدهای سنگین و جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
در حال حاضر تأخیر طولانی و خسارت‌بار هفت‌ماهه در تخصیص ارز برنج (از تیرماه تاکنون)، نه تنها فعالیت واردکنندگان را دچار وقفه کرده، بلکه اعتماد تأمین‌کنندگان خارجی به بازار ایران را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است.
امسال ۲ میلیون و ۷۰۰ هزارتن برنج در کشور تولید شد
در ادامه قاسم پیشه‌ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی با اشاره به وضعیت تولید و توزیع برنج گفت: با توجه به آنکه کشاورزان عمدتا به سم فروش، کارخانجات شالیکوبی و خرید نهاده های کشاورزی بدهی دارند، از این رو ۹۰ تا ۹۵ درصد محصول تولیدی فروختند و اکنون برنج در دست دلالان است.
او با اشاره به راهکار تنظیم بازار برنج افزود: دولت با اجرای کشت قراردادی و از زمان برداشت محصول، قیمتی که شورای قیمت گذاری مصوب کرد، بخرند و با سود متعارف به مصرف کننده عرضه کنند تا انحصار در بازار برنج ایجاد نشود.
براین اساس در قالب کشت قراردادی سم، کود و بذر بدهد و نظارت بر فرآیند انجام دهد.
پیشه ور ادامه داد: بنابر آمار و بررسی های میدانی در تولید برنج در سه استان شمالی خودکفا هستیم و از طرفی شرایط به گونه ای بود که در برخی استان ها کشت رتون انجام شد، عمدتا بدلیل آنکه برنج فساد پذیر نیست، دلالان نسبت به دپوکردن آن اقدام کردند و در نهایت با کاهش عرضه بازار را ملتهب کردند، درحالیکه تولید برنج مناسب است و امسال وضعیت کشت به گونه ای بود که امکان تامین بازار وجود دارد و تنها دولت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزارتن واردات برای ذخایر استراتژیک باید انجام می داد‌.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی نوسان نرخ ارز را عامل اصلی التهابات بازار برنج بیان کرد: التهابات بازار برنج در ماه های اخیر ناشی از نوسان نرخ ارز است، درحالیکه با ثبات نرخ ارز شاهد این التهابات نیستیم.
گفتنی است امسال ۲ میلیون و ۷۰۰ هزارتن برنج در کشور تولید شد و این نوسانات تنها برای فشار به مصرف کننده و در نهایت دولت است تا بتوانند برنج هایی که آوردند با ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان از گمرک ترخیص کنند.
او با بیان اینکه کشاورز هرکیلو برنج را با نرخ ۸۰ تا ۸۵ هزارتومان عرضه کرده است، گفت: اکنون بازرگانان و دلالان با نرخ های غیرمنطقی در بازار عرضه می کنند، از این رو وزارت جهاد با تشدید نظارت ها باید از التهابات قیمت جلوگیری کنند، با توجه به نرخ خرید برنج از کشاورزان، قیمت منطقی برنج ۱۱۰ هزارتومان است.
با توجه به آنکه زمان زیادی تا ایام‌ماه رمضان و پایانی سال باقی نمانده است، مسئولان هرچه سریع تر باید نسبت به تنظیم بازار کالاهای اساسی نظیر برنج اقدام کنند، در غیراین صورت دهک های ضعیف و حقوق بگیر توان خرید را ندارند.