هدررفت ۶۵ میلیارد مترمکعب گاز در نیروگاه‌های ایران؛ ناترازی انرژی حاصل سیاستگذاری ناکارآمد است

حسین احمدی کیا در گفتگو با خبرنگار مهر به مقایسه سهم مصرف انرژی ایران با جهان و اروپا در سال ۲۰۲۳ پرداخت و با اشاره به سرانه مصرف کل گاز طبیعی مصرفی (خانگی، صنعتی، نیروگاهی و غیره) در ایران و مناطق مختلف جهان، اظهار کرد: ایران سال‌ها است که سبد انرژی خود را با گاز پر کرده است و هم اکنون بیش از ۶۹ درصد مصرف انرژی در کشور مربوط به گاز طبیعی است.
وی ادامه داد: این در حالی است که تنها ۲۳ درصد مصرف انرژی در جهان و ۲۴ درصد در اروپا وابسته به گاز است، حتی ترکیه نیز تنوع سبد سوخت زیادتری دارد و تنها ۲۴ درصد انرژی آن توسط گاز تأمین می‌شود.
وابستگی بخش خانگی به گاز طبیعی بیش از ۹۵ درصد است
استاد دانشگاه اصفهان افزود: این آمارها نشان می‌دهند که وابستگی ایران به گاز طبیعی زیاد است و مهمتر آن که این وابستگی در بخش خانگی بسیار بیشتر است و به بیش از ۹۵ درصد رسیده است.
عضو هیئت علمی رشته مکانیک تبدیل انرژی دانشگاه اصفهان ابراز کرد: حتی بسیاری از ساختمان‌های نوساز هیچ تمهیدی به جز گاز برای گرمایش ندارند، بسیاری از آنها سیستم‌های گرمایشی و شوفاژ مرکزی برای سوخت جایگزین نظیر گازوئیل یا نفت سفید تدارک ندیده‌اند.
وی تصریح کرد: همچنین به دلیل نظارت ضعیف و استانداردهای سطح پایین، بسیاری از سازندگان ساختمان‌ها برای سود بیشتر، هزینه اولیه ساخت را کاهش داده و اهمیتی به بهینه‌سازی مصرف انرژی نمی‌دهند، این اتکای زیاد به گاز موجب شده است که اولویت اول دولت، تأمین گاز بخش خانگی باشد و در صورت برودت هوا، گاز صنایع را قطع و یا ادارت را تعطیل کنند.
احمدی کیا با اشاره به اینکه سیاست‌های دولت در سال‌های اخیر موجب رشد زیاد تقاضای گاز شده است، گفت: علی‌رغم رشد اقتصادی پایین کشور در سال‌های اخیر، بسیاری از صنایع انرژی‌بر نظیر فولاد، پتروشیمی، سیمان و آجرپزی‌ها رشد زیادی یافته‌اند.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال کارخانجات فولادی که در بین صنایع بزرگترین مصرف کننده گاز طبیعی هستند، در سال ۹۷ حدود ۱۷ میلیون تن فولاد تولید کرده بودند، که در امسال تولید آنها حدود دو برابر شده و به ۳۲ میلیون تن افزایش یافته است؛ همچنین سوخت بسیاری از کارخانجات سیمان و تولید آجر از گازوئیل و مازوت به گاز تغییر یافته‌اند، که موجب ناترازی بیشتر گاز شده است.
راندمان نیروگاه‌های ایران ۱۰ درصد کمتر از اروپاست
عضو هیئت علمی رشته مکانیک تبدیل انرژی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه عوامل مهم دیگر بالا بودن مصرف گاز در ایران، پایین بودن راندمان نیروگاه‌هاست که یک سوم مصرف گاز ایران را تشکیل می‌دهند، گفت: در سال ۲۰۲۲ بیش از ۸۴ درصد سوخت نیروگاه‌های ایران، گاز طبیعی بوده است.
احمدی کیا خاطرنشان کرد: متأسفانه بسیاری از نیروگاه‌ها فناوری قدیمی داشته و از نوع بخار یا توربین گاز است و به طور کلی میانگین راندمان نیروگاه‌های ایران حداقل ۱۰ درصد کمتر از میانگین راندمان نیروگاه‌های اروپا است.
بحران ناترازی گاز نتیجه سیاستگذاری ناکارآمد در حوزه انرژی
وی ادامه داد: همین مورد باعث می‌شود که سالانه حدود ۶۵ میلیارد مترمکعب گاز هدر رود، به عنوان مثال اگر فقط نیروگاه شهید منتظری اصفهان نوسازی شود و به نیروگاه سیکل ترکیبی کلاس F ساخت شرکت مپنا تغییر یابد، می‌توان گاز یک شهر بیش از یک میلیون نفری را تأمین کرد.
احمدی کیا افزود: موارد فوق نشان می‌دهند که بحران ناترازی گاز کشور بر خلاف نظر مسئولان، نه مصرف زیاد مردم، بلکه سیاستگذاری ناکارآمد انرژی در طول سالیان متمادی بوده است، هنوز نیز نه تنها این سیاست غلط ادامه دارد، بلکه دولت برنامه فراگیری برای اصلاح آن ندارد.
وی گفت: تنها برنامه دولت برای حل ناترازی انرژی کشور، ساخت نیروگاه‌های خورشیدی توسط صاحبان صنایع است که این اقدام نه تنها کافی نیست، بلکه آمار اعلام شده توسط وزارت نیرو برای دستیابی به ظرفیت ۳۰ تا ۵۰ هزار مگاواتی نیروگاه‌های فتوولتایی در سه سال آینده بیشتر یک رؤیا است تا واقعیت.
عضو هیئت علمی رشته مکانیک تبدیل انرژی دانشگاه اصفهان خاطرنشان کرد: با اقدامات اساسی، نظیر ارتقای استانداردهای بهینه سازی مصرف انرژی ساختمان‌ها، ارتقای فناوری سیستم‌های گرمایشی و به ویژه اسقاط بخاری‌های گازی و پکیج و آبگرمکن‌های فرسوده، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، محدود کردن توسعه صنایع انرژی‌بر و جایگزینی نیروگاه‌های توربین گاز و بخاری فرسوده با نیروگاه‌های سیکل ترکیبی کلاس F یا G، نه تنها می‌توان مشکل ناترازی گاز را برطرف کرد، بلکه می‌توان ایران را به صادرکننده مهم گاز تبدیل کرد.
احمدی کیا گفت: البته به دلیل تحریم‌ها، انزوای بین‌المللی و فقر اقتصادی و از همه مهم‌تر فقر حکمرانی، بعید است بتوان این بحران را به زودی پشت سر گذاشت.