برای آشنایی بیشتر با علل و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی، چه کتابهایی بخوانیم؟
انقلاب اسلامی ملت ایران بیش از هر وسیله‌ای به کتاب برای گسترش فکر و فرهنگ انقلابی مدیون است و بسیاری از افراد، انقلابی شدن خود را مدیون مطالعه کتاب هستند.
به گزارش خبرگزاری مهر، انقلاب اسلامی ملت ایران بیش از هر وسیله‌ای به کتاب برای گسترش فکر و فرهنگ انقلابی مدیون است و بسیاری از افرادی که خود را به اقیانوس انقلاب رساندند کسانی بودند که مطالعه یک کتاب، آنها را با ضرورت انقلاب آشنا کرد.
ایام‌الله مبارک دهه فجر و پیروزی انقلاب اسلامی ایران فرصت مناسبی است که با برخی از آثار مکتوب در حوزه انقلاب اسلامی بیشتر آشنا شویم.
در قالب بسته ای مطالعاتی به معرفی برخی آثار مربوط به انقلاب اسلامی پرداخته ایم و تعدادی از کتاب‌های چاپ شده در این حوزه را معرفی کرده ایم:
کتاب «نهضت امام خمینی (ره)» اثر سیدحمید روحانی
موضوع کتاب نهضت امام خمینی (ره)، حکومت اسلامی است که از رویدادهای سازنده و سرنوشت ساز نهضت امام به شمار می‌آید.
امام با طرح حکومت اسلامی در نجف، در سال ۱۳۴۸ دگرگونی فکری و سیاسی ژرفی در میان ملت ایران پدید آورد و حکومت اسلامی را به عنوان جایگزین (آلترناتیو) رژیم پوسیده شاهی و سلطنتی به نمایش گذاشت.
این طرح و اندیشه در میان مردم ایران و برخی دیگر از کشورها و در مراکز علمی و سیاسی مورد نگاه ویژه قرار گرفت و دیدگاه‌ها و اندیشه‌ها را به سوی خود کشید و در میان خانواده‌ها، جمعیت‌ها، گروه‌ها و سازمان‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
ملت ایران در پی مطالعه و بررسی روی این طرح، به این آگاهی رسیدند که نظام مورد نظر امام نظامی مبتنی بر قوانین اسلام است و این نظام چه حکومت اسلامی نام داشته باشد و چه جمهوری اسلامی خوانده شود، حکومت خدا بر مردم است و قوانین اسلام در این نظام می‌تواند پیاده شود.
خیزش ملت ایران در سال ۱۳۵۶ با شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» ناگهانی و بدون پیشینه نبود.
مردم بدون مطالعه و شناخت، خواهان برقراری جمهوری اسلامی نشدند، بلکه نزدیک ده سال آزگار در محور این طرح، بحث و گفت‌وگو کرده بودند، تا آنجا که در سال ۱۳۵۴ قانون و اساسنامه جمهوری اسلامی از سوی هواداران این طرح در سراسر کشور پخش شد و مردم ایران را پیرامون نظام اسلامی به آگاهی بایسته‌ای رساند.
بگذریم از اینکه ملت ایران در درازای سده‌ها و دوره‌هایی، حکومت اسلامی را به عنوان ایده‌ای آرمانی و ایده آل در اندیشه داشتند و برای رسیدن به آن روزشماری می‌کردند.
کتاب «انقلاب اسلامی در بوته آزمون: جنگ نرم بیست ساله و فتنه ۸۸» اثر منوچهر محمدی
حوادث و اتفاقات قبل و بعد از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری در ایران، در تاریخ سی ساله نظام جمهوری اسلامی و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به یقین از حوادث و اتفاقاتی استثنایی و کم نظیر بوده است.
برای کشوری که در طول این سه دهه و در شرایط سخت و حتی در دوران هشت ساله جنگ تحمیلی تقریباً همه ساله یک انتخابات سراسری برگزار کرده و اجازه نداده است حتی یک روز هم وقفه و تأخیری در انجام انتخابات ایجاد شود و عموم آنها به آرامی و بدون ایجاد تنش و برخورد، برگزار شده‌اند.
آنچه که در دوران انتخابات دهم ریاست جمهوری صورت گرفت همه را شگفت زده کرد.
در واقع چه کسی تصور می‌کرد کسانی چون موسوی و کروبی که سالیان طولانی در مسئولیت‌های سطح بالای نظام قرار داشتند و خود بارها مجری انتخابات بودند و با سازوکار پیچیده و در عین حال مردمی آن آشنا بودند، قبل از اعلام نتیجه مدعی پیروزی گردیده و نتیجه خلاف آن را تقلب مسلم دانسته و از مردم بخواهند به خیابان‌ها ریخته و زمینه شورش، تخریب و تعدی به مال و جان مردم را فراهم کنند؟
چه کسی تصور می‌کرد که این آقایان در دام توطئه دشمنان قسم خورده انقلاب قرار گیرند و به عنوان بازیچه‌ای، دقیقاً برنامه‌ها و توصیه‌های دشمنان را اجرا نمایند؟
چه کسی تصور می‌کرد که دشمن و یا دشمنان داخلی و خارجی دست اتحاد به یکدیگر داده و همه ظرفیت و توان خود را به کار گرفته تا با استفاده از این موقعیت در اجرای پروژه انقلاب‌های رنگین نسبت به براندازی نظام جمهوری اسلامی، اقدام و یا حداقل به نوعی استحاله نظام دست یابند؟
همه این پرسش‌ها و شگفتی‌ها ما را به این نقطه می‌رساند که آنچه اتفاق افتاد، نمی‌توانست حاصل یک حرکت خودجوش، ناگهانی و بدون طراحی قبلی باشد، بلکه حاصل یک برنامه‌ریزی درازمدت، طولانی و نتیجه کار عمیق اتاق‌های فکر و درهم تنیده دشمن بوده است و می‌طلبد که براساس این پیش فرض، پژوهشی عمیق و همه جانبه صورت داده تا چرایی و چگونگی این ماجرا را دریافته و در نهایت، علل ناکامی دشمنان و توفیق انقلاب اسلامی در این آزمون و عبور موفقیت آمیز از آن روشن شود.
کتاب «بازخوانی علل وقوع انقلاب اسلامی» اثر مصطفی ملکوتیان
هدف این نوشته پرکردن این خلأ و بازکردن راهی برای شناخت دقیق‌تر و علمی‌تر پدیده انقلاب اسلامی است.
کتاب با مباحثی مقدماتی از جمله بیان ویژگی‌ها و انواع انقلاب، سؤال‌ها و فرضیه‌های پژوهش، واژگان کلیدی و بررسی پیشینه تحقیق آغاز شده و سپس در فصلی به بیان آسیب‌شناسی دیدگاه‌های نویسندگان غربی و غرب‌محور درباره علل وقوع انقلاب اسلامی می‌پردازد؛ و آن‌گاه طی هشت فصل وارد بحث رهیافت‌ها و برداشت‌های گوناگونی که نویسندگان در بررسی علل وقوع انقلاب اسلامی مورد توجه قرار داده‌اند، می‌گردد و در پایان به نتیجه‌گیری ختم می‌شود.
این پژوهش که رهیافت‌های جامعه‌شناختی، سیاسی، اقتصادی و روان‌شناختی را در تحلیل علل وقوع انقلاب اسلامی ناتوان می‌داند؛ به دلیل اینکه نقش مجموعه عوامل فرهنگی را نقشی قاطع و کلیدی دانسته و در عین حال به نقش عوامل مختلف جامعه‌شناختی، سیاسی، اقتصادی و روان‌شناختی نیز اشاره دارد، سخنی جدید و نوآوری محسوب می‌شود.
کتاب «انقلاب و ارزشها» اثر حجت‌الاسلام علی ذوعلم
هدف نهایی انقلاب اسلامی ایران، زمینه‌سازی تحول عظیم، عمیق و گسترده فرهنگی، اخلاقی و معنوی بوده است.
رهبران انقلاب اسلامی ایران آن را «انقلاب ارزشها» خوانده‌اند.
اکنون می‌سزد که با تحلیلی مستند و مبتنی بر واقعیات جامعه ایرانی در دو دهه گذشته، میزان توفیق انقلاب اسلامی در مهم‌ترین و بنیادی‌ترین عرصه‌ها که همان عرصه ارزش‌های فرهنگی و اخلاقی است سنجیده شود.
پرسش اصلی این است: آیا جهت‌گیری و گستره ارزش‌های اجتماعی، اخلاقی و معنوی در جامعه ایران در دو دهه اخیر، نسبت به آنچه در دوران سلطه بیگانه و حکومت پهلوی جریان داشت، تفاوتی کرده است یا نه؟
در این کتاب، قلمرو مطالعه و بررسی تحول ارزشها، «جامعه» است نه «نظام».
ارزش عرصه‌های فراوانی دارد و در شاخه‌های گوناگون دانش بشری پژوهیده می‌شود.
اگر امتیاز اساسی انسان را در «فرهنگی بودن» او بدانیم، درمی‌یابیم که نظام‌های ارزشی، عنصری مهم از فرهنگ به‌شمار می‌آیند.
ترابط ارزشها با جامعه، واقعیت و ادیان، و بررسی آنها در این سه عرصه، می‌تواند ما را با مهم‌ترین آرمان انقلاب اسلامی، یعنی تحول ارزشها، آشناتر کند.
صبغه دینی انقلاب اسلامی ایران ایجاب می‌کند که برای ارزیابی میزان توفیق این انقلاب در تحول فرهنگی و احیای ارزش‌های دینی، با استناد به منابع اسلامی، مجموعه‌ای از شاخص‌ها را استخراج کنیم و بر مبنای آن به سنجش سیر تحول ارزشها بپردازیم.
در این پژوهش، هشت شاخص اصلی، برگرفته از محورها و اصول ارزش‌های اجتماعی اسلام و برخاسته از اهداف انقلاب اسلامی، مورد سنجش قرار گرفته است: ارزش‌های عاطفی، انسانی و رفتاری متقابل بین آحاد جامعه؛ ارزش‌های خاص دینی و عبادی؛ ارزش‌های تربیتی و فرهنگی و میزان اهتمام اعضای جامعه به این امور؛ همگرایی سیاسی جامعه و میزان پیوند دولت با مردم؛ احساس آزادی سیاسی و اجتماعی و میزان تحقق آن؛ مشارکت اجتماعی و سیاسی و اهتمام اعضای جامعه به آن؛ حس اعتماد به نفس و اقتدار و استقلال ملی.
این مفاهیم بنیادین در ساختار قانون اساسی نیز جلوه کرده است.
انجام پژوهش میدانی یکی از شیوه‌های تحقیق در موضوع «تحول ارزشها»، می‌تواند دیدگاه جامعه و نیز «حداقل وضعیت» را نشان دهد.
این پژوهش میدانی در پاییز سال ۱۳۷۷ و در یک جامعه آماری نمونه در شهر تهران انجام یافت و در آن کسانی مورد پرسش قرار گرفتند که در زمان پیروزی انقلاب حداقل ۱۵ و حداکثر ۴۰ سال و در زمان انجام تحقیق با سطح معلومات دیپلم بین ۳۵ تا ۶۰ سال داشته‌اند.
کتاب «درخشش عهد قدسی» اثر مهدی جمشیدی
می‌گویند: وعده‌های انقلاب، دروغین بوده و انقلاب در عمل، کاری نکرده و گِرهی را نگشوده است… می‌گویند: انقلاب، دچارِ فسادِ ساختاریِ علاج‌ناپذیر و مهلک شده است و دیگر امیدی به آینده آن نیست… می‌گویند: نفس‌های انقلاب، به‌شماره افتاده و شمارشِ معکوس برای فروپاشیِ درونیِ انقلاب، آغاز شده است… می‌گویند: بیشترین مسئولیّت در زمینه ناکامیِ انقلاب، برعهده رهبرِ آن است ….
ما در برابرِ این ادّعاهای گزاف و پهن‌دامنه، تنها یک پرسشِ ساده مینهیم: چرا زبانِ گویا و رسای «واقعیّت‌ها» و «عینیّت‌ها» برخاسته از انقلاب، با این قبیل قضاوت‌های نومیدانه، هم‌سخن نیست و حرکت و حیات و شکوفاییِ جهش‌وارِ انقلاب و جامعه انقلابی را فریاد می‌زند؟!
انقلاب از هفت‌خوانِ دشواری که برایش ساخته بودند، با قدرت و بدونِ آن‌که گرفتارِ استحاله و ارتجاع شود، عبور کرده و چهل‌ساله شده است.
این اثر، از چنین منظری به مسأله‌ها و مناقشه‌ها می‌نگرد و برداشتِ متفاوتی را عرضه می‌کند.
البتّه در اینجا، در پیِ پوشانده و پنهان‌نگاه‌داشتنِ اشتباه‌ها و خطاها نیستیم، بلکه می‌خواهیم کارنامه کلّیِ خودِ انقلاب را مستقل از ریزش‌ها و کج‌روی‌های برخی کارگزاران و سیاست‌های ناصواب و نادرست‌شان، به بحث بگذاریم.
روشن است که نباید راهبردها و اقدام‌های غلطِ برخی نیروها و جریان‌های سیاسی را به پای انقلاب نوشت و به‌جای، آنها، انقلاب را توبیخ و محاکمه کرد.
حسابِ این دو، از یکدیگر جداست.
برخلافِ تصوّرِ شایع، انقلاب و نظامِ اسلامی، مساوی و معادل با چند کارگزار و مدیر نیست که لازم آید مفاسد و اغلاطِ آنها را به پای انقلاب و نظامِ اسلامی بنویسیم.
در این پژوهش، گامِ اوّلِ انقلابِ اسلامی در چهارچوبِ چنین نگرشی و همچنین به‌همراهِ استدلال‌های متنوّعِ دیگری، به بحث نهاده شده و تجربه‌های تلخ و شیرین، از نظر گذرانده شده‌اند.
در این اثر، به «کامیابیِ انقلابِ اسلامی» به‌عنوانِ یک مسأله نگریسته شده است، به‌طوری‌که تلاش شده که ثابت شود انقلابِ اسلامی و نظامِ جمهوریِ اسلامی در مقامِ عمل به وعده‌هایش، موفّق و سرافراز بوده است.
به‌منظورِ حلّ این مسأله، هم پاسخ‌ها و استدلال‌های مختلفی، ساخته‌وپرداخته شده، و هم از چشم‌اندازها و منظرهای متنوّعی به مسأله نگاه شده است، و هم اغلبِ اشکال و ایرادهای که نیروهای غیرانقلابی و دگراندیش در طولِ سال‌های اخیر، مطرح کرده‌اند، به نقد نهاده شده‌اند.
ص نمی‌دهد و باز نمی‌شناسد.
از آنجا که جوانانِ مؤمنِ انقلابی و به‌طورِ خاص، دانشجویان، «افسرانِ جنگِ نرم» هستند، باید در جایی‌که احساس می‌کنند.
کتاب انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن نوشته عماد افروغ از انتشارات سوره مهر
انقلاب اسلامی و مبانی بازتولید آن نوشته دکتر عماد افروغ، در قالب سیزده گفتار به موضوع انقلاب اسلامی و مبانی آن می‌پردازد.
دو گفتار اول به طور عمده ناظر به آسیب‌شناسی و ضرورت، ارکان و مبانی نقد جمهوری اسلامی به منظور بازتولید انقلاب اسلامی است.
فصل‌های سوم تا پنجم معطوف به ارائه تبیینی علّی و فلسفی بر اساس روش‌شناسی رئالیسم از انقلاب اسلامی است.
فصل‌های ششم تا نهم کتاب، با محوریت اندیشه سیاسی امام (ره)، ناظر به مفاهیم مشروعیت، مردم‌سالاری دینی و آزادی و دموکراسی (مردم‌سالاری) است.
فصل‌های دهم و یازدهم اشاره به برخی دستاوردها و ضعف‌ها دارد و در نهایت در قالب فصل‌های دوازدهم و سیزدهم به دو بسط فکری و اجتماعی انقلاب اسلامی، یعنی جریان نوظهور اصول‌گرایی خلاق و انتقادی و جنبش حزب‌الله اشاره شده است.
در مجموع، نگرش صدرایی امام در تبیین انقلاب اسلامی، فلسفه اجتماعی و نگرش ویژه ایشان به جامعه و نگاه مبتنی بر تعامل دین و جامعه و به‌اصطلاح نگاه ربطی و ارائه تعریفی بدیع از مشروعیت به‌عنوان ترجمانی از دو مؤلفه حقانیت و مقبولیت، همراه به اشاره به برخی دستاوردهای عملی، فکری و اجتماعی از اشارات مورد نظر در مجموعه گفتارهاست.»
کتاب «بازتاب جهانی انقلاب اسلامی» اثر منوچهر محمدی
کتاب بازتاب جهانی انقلاب اسلامی در چهار گفتار شامل سیزده فصل ارائه می‌گردد.
پس از ارائه مقدمه در فصل اول، در فصل دوم به کلیات انقلاب اسلامی و ویژگی‌های نظری و عینی پرداخته شده است.
در فصل سوم صدور انقلاب، برداشت‌ها و نظریات متفاوت مربوط به آن مورد بحث قرار خواهد گرفت.
در فصل چهارم و پنجم بازتاب انقلاب اسلامی بر نظام جهانی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در فصل ششم تا دوازدهم، بازتاب انقلاب اسلامی بر جهان اسلام در حوزه‌های مختلف جغرافیایی مورد توجه خواهد بود و در نهایت در فصل سیزدهم با ارائه جمع‌بندی از مطالب ارائه شده، آثار جهانی انقلاب اسلامی به تفکیک و با استفاده از سطوح مختلف تحلیلی در جهان اسلام و نظام جهانی بیان خواهد گردید.
فصول این مجموعه به شرح زیر است؛
فصل اول: مقدمه، فصل دوم: ویژگی‌های انقلاب اسلامی، فصل سوم: تحولات نظام بین‌الملل بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، فصل چهارم: حوزه خلیج فارس، فصل پنجم: شامات، فصل ششم: شمال آفریقا، فصل هفتم: آفریقای سیاه، فصل هشتم: آسیای مرکزی، قفقاز و ترکیه، فصل نهم: شبه قاره هند، فصل دهم: خاور دور، فصل یازدهم: جمع بندی و نتیجه گیری.
کتاب «تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی» اثر محمدباقر حشمت‌زاده
انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک موضوع علمی و پژوهشی با انگیزه‌های مختلف و از زوایای متفاوتی طی ربع قرن مورد بحث و بررسی قرار گرفته و حاصل آن به صورت انبوهی از کتب و مقالات، چاپ و منتشر گردیده است.
در این میان حقیقات و مکتوبات برون مرزی سهم بسیار بیشتری از فعالیت‌های درون مرزی داشته‌اند.
در این کتاب با دو متغیر روبه رو هستیم.
انقلاب اسلامی ایران متغیر مستقل و کشورهای مسلمان، متغیر وابسته می‌باشند.
دغدغه کتاب تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای اسلامی آن است که تأثیرات متغیر مستقل را در متغیر وابسته شرح و اثبات نماید.
فصول هفتگانه این کتاب ماهیتی جغرافیایی دارند.
در واقع به لحاظ مشترکات جفرافیایی و فرهنگی، جهان اسلام به هفت منطقه تقسیم و مطابق منابع و مدارک گردآوری شده، بازتاب انقلاب اسلامی در هر حوزه مورد تجزیه و تحلیل واقع شده و استنتاجی به عمل آمده است.
در هر منطقه نیز با توجه به میزان مدارک، کشورهایی به طور خاص مورد بررسی واقع شده و تأثیر انقلاب اسلامی در آن جا مورد توجه قرار گرفته است.
