فرصتی برای حضور در قفقاز جنوبی

به گزارش مشرق، کانال تلگرامی ایران و اوراسیا نوشت:
در سال ۲۰۱۶ میلادی، ایران ابتکار کریدور خلیج فارس- دریای سیاه را ارائه کرد که علاوه بر خود ایران، ارمنستان، جمهوری آذربایجان، گرجستان، بلغارستان و یونان را نیز شامل می‌شود.
این کریدور چندوجهی از خلیج فارس و جنوب ایران آغاز، سپس به سمت شمال کشور و منطقه قفقاز رفته و به استان سیونیک ارمنستان یا جنوب آذربایجان ادامه می‌یابد و از آنجا به بنادر پوتی و باتومی در جمهوری خود مختار آجریا گرجستان در دریای سیاه می‌رسد.
از آنجا، کشتی‌های رو-رو از دریای سیاه عبور و به بنادر بلغارستان (بورگاس و وارنا) می‌روند.
در نهایت، محموله‌ها مجدداً از طریق جاده به یونان و فراتر از به اتحادیه اروپا انتقال می‌یابند.
تقریبا این کریدور در سال های گذشته فعال نبوده و کمتر از آن خبری در رسانه های مختلف نشر داده شده است.
اما روند های اخیر منطقه به گونه ای رقم خورده که اهمیت این کریدور برای ایران و حتی ارمنستان دارای اهمیتی بیش از گذشته باشد.
در دوره ای که ایران توسط کریدور های مختلف دور زده می شود و در مسیر های تجاری و بازرگانی مهم منطقه ای توسط بازیگران رقیب به حاشیه رانده شده است، می تواند دارای یک نقش محوری در کریدور مهم خلیج فارس-دریای سیاه شود.
ایران کلیدی ترین کشور این کریدور است و حتی می تواند این کریدور را به هند و قاره آفریقا متصل نماید و حتی میتوان آن را بخشی از کریدور شمال به جنوب به حساب آورد.
در شرایط کنونی ژئوپولیتک منطقه که ترکیه در قفقاز جنوبی و سوریه پس از سقوط رژیم اسد دارای نفوذ بسیار است و سعی در به حاشیه راندن ایران از معادلات منطقه را دارد، این کریدور توانایی پر رنگ کردن حضور و نفوذ ایران در منطقه قفقاز را دارد.
علاوه بر آن دیگر بازیگر منطقه یعنی جمهوری ارمنستان که زیر فشار جمهوری آذربایجان و ترکیه برای ایجاد کریدور زنگزور است فضای تنقس و موازنه سازی را می دهد.
در این یادداشت کوتاه سعی بر این است تا فرصت های که این کریدور را برای ایران در شرایط و فضای کنونی منطقه را می دهد مورد ارزیابی قرار گیرد.
تقریبا بر کسی پوشیده نیست که یکی از مهمترین مسیر های حمل و نقل بین ایران و کشور های اروپایی ترکیه است و ایران طی سالیان گذشته وابستگی نسبتا زیادی به ترکیه در این خصوص داشته است.
به دلیل موقعیت جغرافیایی، محوری و ژئوپلیتیکی ترکیه در حاشیه اتحادیه اروپا، این کشور برای مدت طولانی به عنوان یک گزینه مناسب برای شرکت‌های حمل و نقل ایرانی که با اتحادیه اروپا تجارت می‌کنند، بوده است.
باید این نکته را در نظر داشت که کشور ترکیه از مهمترین رقبای منطقه ای ما می باشد که دارای رقابت های ژئوپلیتیکی با کشورمان در مناطق مختلف از جمله: آسیا مرکزی، قفقاز و جنوب غرب آسیا است.
این وابستگی ترانزیتی علاوه بر سود بسیار برای ترکیه میتواند تبدیل به یک اهرم فشار سیاسی شود.
از اینرو ایران نیاز دارد که کریدور های مختلفی برای ارتباط خود با سایر مناطق داشته باشد.
یکی از اهداف ترکیه در سرمایه گذاری در کریدور میانی اتصال خود به کشور های قفقاز و آسیای مرکزی و سپس چین است که عملا ایران در این کریدور جای ندارد و کاملا به حاشیه رانده می شود.
ایران می تواند با عملیاتی کردن کریدور خلیج فارس- دریای سیاه دست به موازنه کریدوری و سپس خروج از به حاشیه رفتن خود از مسیرهای تجاری بزند و وابستگی خود را به مسیر های ترکیه کمتر کند.
همچنین در صورت تحقق راه اندازی این کریدور هزینه های حمل ونقل و زمان تجارت بین ایران، کشورهای پیرامون آن و اتحادیه اروپا به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می کند.
از دیگر نکات دارای اهمیت برای ایران در عملیاتی کردن این کریدور، تقویت حضور ایران در منطقه قفقاز جنوبی است.
ایران می تواند با ارائه نقش محوری خود در این کریدور به تثبیت جایگاه خود در منطقه دست بزند.
همچنین این کریدور توانایی آن را دارد در شرایطی که جنگ روسیه و اوکراین در سالیان گذشته منجر به مسدود شدن بعضی از کریدورها در شرق اروپا که کانون اتصال به حوزه قفقاز و آسیای میانی شده است را برای اتصال هند به اروپا از طریق ایران را جایگزین نماید.
کارشناسان معنقدند بعد از وقوع جنگ روسیه و اوکراین و محدود شدن مقصد انتهایی کریدور شمال-جنوب به روسیه و مناطق شرقی قاره اروپا برای هندی ها، آن ها تمایل خود را به استفاده از کریدور خلیج فارس-دریای سیاه و اتصال به اروپا از طریق ایران و ارمنستان نشان دادند که نشست های سه جانبه ایران، هند و ارمنستان حاکی از همین مسئله است.
با عملیاتی کردن این کریدور ایران به عنوان نقطه کانونی اتصال چهار حوضه دریایی کلیدی شامل خلیج فارس و دریای عمان، دریای خزر، دریای سیاه مطرح می شود که می تواند منافع اقتصادی و سیاسی خود را با ذی نفعان این چهار حوضه دریایی گره بزند.
از دیگر نکات مهم این کریدور می توان به تقویت زیر ساخت های کشور و اتصال شبکه زیرساختی ایران با کشورهای ارمنستان و گرجستان اشاره کرد که فرصت بسیار مناسبی برای شرکت های ایرانی در بازار این کشورها را ارائه می دهد.
درنگاه کلان تر و بلند مدت تر این ابتکار می تواند متصل کننده کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس به اروپا باشد و با امتداد این کریدور و اضافه کردن کریدور دریایی خلیج فارس به اقیانوس هند و سپس قاره آفریقا، ایران متصل کننده منطقه شرق آفریقا به شرق اروپا نیز شود.
در پایان می توان گفت که ابتکار کریدور خلیج فارس- دریای سیاه باعث افزایش وزن ژئوپلیتکی ایران در منطقه خواهد شد و همچنین بستر و فرصت های تجاری و اقتصادی فراوانی را نصیب کشور خواهد کرد.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.