کنگره هشتم و سرنوشت حزب حاکم ترکیه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، برگزاری هشتمین کنگره حزب عدالت و توسعه یا آکپارتی، مهمترین خبر سیاسی ترکیه بود.
این حزب به رهبری رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه، کنگره خود را در یک سالن بزرگ ورزشی یکصدهزارنفری برگزار کرد و برای پوشش خبری و رسانه‌ای، تزیینات و جلب توجه هواداران حزب اقدامات گسترده‌ای انجام داد.
ده‌ها هزار نفر از اعضای شاخه‌های استانی حزب حاکم ترکیه برای حضور در سالن کنگره به آنکارا منتقل شدند و اردوغان، یک بار دیگر با رای مستقیم اعضای کنگره، به عنوان رهبر حزب برگزیده شد.
حزب عدالت و توسعه که در سال 2001 میلادی تاسیس شده و در سال 2002 میلادی قدرت را به دست گرفته، تاکنون به شکل بلامنازع، دولت یا قوه مجریه و اکثریت کرسی‌های پارلمان یا قوه مقننه را در اختیار داشته است.
اما حالا گفته می‌شود که قوه قضاییه نیز به تمامی به حیاط خلوت دولت تبدیل شده و نیروهای مسلح ترکیه و سرویس اطلاعاتی میت نیز، حالا تماماً گوش به فرمان دولت است.
این در حالی است که حتی در سالیان نخست زمامداری حزب عدالت و توسعه، بسیاری از دادستان‌ها و قضات قوه قضاییه و تعداد کثیری از ژنرال‌های ارتش و افسران امنیتی میت، اصطلاحاً ساز خودشان را می‌زدند و دولت حریف آنها نبود.
آکپارتی در مسیر افول، سخنان تکراری اردوغان
اگر چه آکپارتی در 23 سال اخیر، در برابر رقبا پیروز بوده اما در 10 سال گذشته، ناگزیر به شراکت و ائتلاف شده و در انتخابات شهرداری‌ها در سال 2024 میلادی، برای نخستن بار به رده دومین حزب سیاسی ترکیه نزول کرد.
به همین خاطر بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان سیاسی می‌گویند، عمر این حزب به پایان رسیده و باید طرحی نو در اندازد یا از قدرت کنار برود.
اردوغان و اتاق فکر حزب عدالت و توسعه نیز به منظور پاسخگویی به انتقادات، از مدت‌ها قبل اعلام کرده بودند که در کنگره سال 2025 میلادی به سمت تحولات بزرگ گام برمی دارند.
بسیاری از رسانه‌های ترکیه خود را مهیا کرده بودند که در جریان سخنرانی طولانی اردوغان در سالن کنگره، نکات و مطالب جدیدی بشنوند که حاکی از آغاز برخی اصلاحات سیاسی و اجرایی گسترده باشد.
اما چنین اتفاقی روی نداد و سخنان اردوغان، تقریباً تفاوت خاصی با سالیان قبل نداشت.
اردوغان صرفاً بر روی این موضوع مانور داد که حزب او، نه تنها آرای مردم، بلکه دلهای آنان را به دست آورده و اکنون ترکیه یکی از قدرتهای اقتصادی جهان است و در صنایع دفاعی نیز به اوج رسیده است.
احمد هاکان سردبیر روزنامه حریت و از روزنامه نگاران نزدیک به اردوغان، تلاش کرده تا در یک یادداشت تحلیلی، نحوه حضور و سخنرانی اردوغان در کنگره حزب حاکم را با الفاظی حماسی و اغراق‌آمیز تحسین کند.
با این حال، حتی در سخنان ستایش‌آمیز او، به خوبی می‌توان دید که چه انتقاداتی به رییس جمهور ترکیه وارد است.
هاکان، عمده‌ترین ویژگی‌های اردوغان در سخنرانی کنگره هشتم را به این شکل بیان کرده است:
1.همچنان سخنران توانمندی است و می‌تواند سالن را به تشویق و شور و هیجان وادار کند.
2.او هنوز هم عاشق جدل و کل کل است و در این حوزه، بسیار خوب عمل می‌کند و برای حمله به مخالفین خود، کنایات و متلک‌های تند و تیزی در آستین دارد.
3.اردوغان هنوز هم می‌تواند در حال سخنرانی بر روی صحنه راه برود و تمرکز خود را حفظ کند.
4.اردوغان عاشق اعداد و ارقام است و دوست دارد در بیان خدمات حزب و دولت خود، مداوماً نقبی به آمار بزند.
او به طور ویژه بر روی صنایع دفاعی و خودکفایی نظامی ترکیه مانور داد.
5.اردوغان، هنوز هم مهمترین عامل و موتور محرک حزب است و تنها اوست که می‌تواند سالن را به لرزه دربیاورد.
اگر چه سردبیر حریت تلاش کرده تا اردوغان را در مقام یک قهرمان و یک رهبر سیاسی بی نظیر معرفی کند، اما در عین حال، به این نکته نیز اذعان کرده که در صورت فقدان یا عدم حضور اردوغان، حزب عدالت و توسعه فرد جایگزینی در قد و قواره او ندارد و سران و معاونین حزب در مقایسه با اردوغان، نخواهند توانست توجه هواداران را جلب کنند.
رهبر حزب حاکم ترکیه، در سخنان خود به تندی به بزرگترین نهاد بخش خصوصی اقتصاد ترکیه یعنی «توسیاد» تاخت و کارآفرینان و بازاریان عضو این نهاد را به عملیات سیاسی پنهانی و قاچاقی متهم کرد.
این در حالی است که رییس توسیاد در سخنرانی انتقادی خود، تنها به این نکته اشاره کرده بود که اردوغان از قوه قضاییه و قدرت دادستان‌ها، سوء استفاده سیاسی می‌کند و این اقدام، اعتبار بین‌المللی ترکیه را لکه‌دار کرده و سرمایه گذاران بزرگ خارجی را برای ورود به بازار ترکیه منصرف می‌کند و با نشان دادن تصویری از یک کشور بی‌نظم و بی‌ثبات، آنها را می‌ترساند.
اعتماد از دست رفته است
خانم سمرا آلکان از تحلیلگران سیاسی ترکیه، درباره کاهش محبوبیت اردوغان و وضعیت کنونی حزب حاکم ترکیه نوشته است: «وعده وعیدهای زیادی در کلیپ تبلیغاتی کنگره حزب عدالت و توسعه دیدیم.
مثلاً وعده داده که حزب عدالت و توسعه کاری می‌کند تا ترکیه میزبان بالاترین فن آوری روز جهان باشد، شرکت‌ها و برندهای مشهور جهان در ترکیه حضور پیدا کنند، دارای دانشگاه‌های مدرن با بینش توسعه گرا باشیم و صاحب شهرهای هوشمند، هوش مصنوعی ملی و رفاه اقتصادی شویم!
با این حال باید بپرسیم که تاکنون برای رسیدن به این اهداف چه اقداماتی انجام شده است؟
می‌توانیم از سران حزب عدالت و توسعه بپرسیم: بیش از 20 سال است که در راس امور قرار دارید.
چرا حتی نتوانسته‌اید مقدمات اولیه این رویاها را به وجود آورید؟
ترکیه با این اقتصاد ضعیف و صادراتی که فاقد ارزش افزوده است، چگونه می‌تواند میزبان برندهای جهانی باشد؟
همین حالا، اکثر دوستان و آشنایان من در حوزه آی تی، کشور را ترک کرده و مهاجرت کرده‌اند.
می‌توان گفت که ما سرمایه‌های فکری خود را در خارج از کشور از دست دادیم.
ترکیه با این فضای سیاسی و حقوقی که تولیدکنندگان و کارآفرینان خود ما را هم دچار ترس و هراس می‌کند، چگونه سرمایه خارجی جذب خواهد کرد؟
در ترکیه‌ای که هیچکدام از شهرهای آن برای مقابله با زلزله آماده نیست و میلیون‌ها ساختمان لرزان دارد، چطور می‌تواند به فکر هوش مصنوعی باشد؟
بی‌تعارف و صادقانه بگویم، اعتبار و اعتماد آکپارتی زیر سوال است.
من فکر می‌کنم کارنامه حزب عدالت و توسعه از نظر قابلیت، اطمینان و اعتبار بسیار ضعیف است.
مشکلات حزب عدالت و توسعه، بسیار بزرگتر از آن است که با برگزاری کنگره و تغیری چند کادر و معاون، به یک حزب توانمند تبدیل شود».
مهمترین مشکلات آکپارتی کدامند؟
طی سالیان گذشته، بسیاری از تحلیلگران، منتقدین و دانشگاهیان مرتبط با رشته‌های علوم سیاسی و اجتماعی، درباره مهمترین آسیب‌ها و معضلات حزب عدالت و توسعه یا آکپارتی اظهار نظر کرده‌اند.
مخرج مشترک اغلب تحلیلگران این است که حزب اردوغان دهه نخست را با خردورزی، تعهد، فعالیت مداوم و توسعه و ثبات پیش برد اما در دهه دوم، دچار مشکلات بزرگی شده که برخی از آنها عبارتند از:
الف) کنار نهادن روحیه همفکری، تکیه بر عقل جمعی و دموکراسی حزبی و تبدیل شدن اردوغان به یک لیدر تمامیت خواه و متکلم وحده.
ب) وداع حزب عدالت و توسعه با شعارها و آرمان‌های اولیه از جمله خروج از مسیر مبارزه با فقر و فساد و قرار گرفتن در مسیر تجمل، رانت پروری، شکاف طبقاتی، نابرابری و فساد مالی.
ج) کنار نهادن اصل حیاتی و مهم شایسته سالاری و حرکت در مسیر خاندان سالاری و تولید رانت برای سران حزب.
د) کنار نهادن سیاست خارجی مبتنی بر اعتدال و حرکت در مسیر اهداف هیجانی، خشونت طلبانه و تحرکات مداخله گرایانه نظامی و در نتیجه دور شدن از امکان پیوستن به اتحادیه اروپا.
ه) کنار نهادن اصل تفکیک قوا و تبدیل شدن قوه قضاییه به حیاط خلوت دولت و حزب حاکم.
و) جایگزین کردن شعارهای توخالی به جای نقشه راه عینی و واضح و در نتیجه گرفتار آمدن ترکیه در بحران اقتصادی و ناکارآمدی نهادی دولت.
در بخش بعدی گزارش، به برخی تصمیمات کنگره هشتم حزب عدالت و توسعه و مسیر پیش روی اردوغان و رفقای سیاسی او خواهیم پرداخت.
ادامه دارد...
انتهای پیام/