تجمل‌گرایی در خریدها یا برگزاری مراسم پرهزینه، مصداق اسراف است

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: نهضت «زندگی با آیه‌ها» که از سال گذشته آغاز شده با استقبال شایانی روبه‌رو گردیده است.
باید در وادی زندگی، با نوای قرآن همدم شویم و در هر کنج و کنار، جلوه‌های انس با کلام وحی را پدیدار سازیم.
از گنجینه امثال قرآنی، برای بنای فرهنگی استوار بهره گیریم و آیات پرکاربرد را در حافظه سپرده، در سخن و عمل به کار بندیم، تا در این عرصه، نقشی ایفا کنیم.
به سان پیامبر رحمت (ص) که خُلقش قرآن بود، ما نیز در پی کسب این منش والا باشیم.
در راستای اعتلای نهضت ملی «زندگی با آیه‌ها»، هر گامی که برداریم، چراغی فرا راه جامعه روشن کرده‌ایم؛ نهضتی که در پی فهم و تبیین آیات الهی است.
با همراهی و تشویق یکدیگر، این حرکت را تقویت کنیم، تا این کوشش‌ها، ثمری نیکو به بار آورد.
آیه ۲۶ سوره اسرا
وَ آتِ ذَا الْقُرْبی‏ حَقَّهُ وَ الْمِسْکینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذیرا
حقّ قوم‌وخویش و فقیر و درراه‌مانده را ادا کن و در زندگی ابداً ریخت‌وپاش نکن.
ز مسکین بکن دستگیری تو چند / بده حق ابن السبیل نژند
پیام‌ها
مثلاً یک پیمانه به برنج شام امشبت اضافه کن و بی‌بهانه بفرستش دم خانه عموجان، مثلاً بی‌سر و صدا مدارک مامان‌جون را بردار و بدون این‌که به خودش بگویی آن کار اداری پرزحمتش را انجام بده، مثلاً صبح جمعه، توی غلغله نانوایی، یک بربری اضافه هم برای همسایه‌ات بخر تا لذت صبحانه روز تعطیل را از دست ندهد.
دهه‌شصتی‌ها احتمالاً بهتر یادشان است: آن قدیم‌ترها اسم این‌جور کارها «مهربانی» نبود، وظیفه بود.
عمو و دایی و عمه و خاله به گردن آدم حق داشتند، درست مثل همکلاسی و هم‌شهری.
با آن مراقبت‌ها و محبت‌کردن‌ها دنیا جای بهتری برای زندگی بود.
نبود؟
حقوقی که فراموش شده
در یک شب سرد زمستانی، کودکی را تصور کنید که با لباس‌های کهنه، کنار خیابانی پر زرق‌وبرق ایستاده است و با حسرت به ویترین مغازه‌ای نگاه می‌کند.
مردی از مغازه بیرون می‌آید، دستش پر از بسته‌های خرید، و بدون کوچک‌ترین توجهی از کنار کودک می‌گذرد.
صحنه‌ای که قلب انسان را می‌فشارد.
حال اگر این کودک به‌جای حسرت، از حمایت اطرافیانش بهره‌مند بود، آیا جامعه‌ای پر از آرامش و همدلی ساخته نمی‌شد؟
خداوند در آیه‌ی کریمه‌ی «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی‏ حَقَّهُ وَ الْمِسْکینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ وَ لا تُبَذِّرْ تَبْذیرا »[۱]، ما را به رعایت حقوق خویشاوندان، فقرا و درراه‌ماندگان سفارش کرده است.
تصور کنید هنگامی که برای ازدواج جوانی از فامیل یا برای تهیه جهیزیه‌ی نوعروسی قدمی برمی‌داریم، چه تأثیری بر دل‌ها می‌گذاریم و چه پایه‌های محکمی برای همبستگی خانوادگی می‌سازیم؟
آیه به ما می‌گوید نه تنها قوم و خویش حقی به گردن ما دارند، بلکه نیازمندان و درراه‌ماندگان نیز حقی بر گردن ما دارند و توجه به این حقوق، پایداری عدالت اجتماعی را تضمین می‌کند.
اگر در جامعه‌ای افراد خود را نسبت به یکدیگر بی‌مسئولیت بدانند، شکاف طبقاتی افزایش یافته و تفرقه جای همدلی را می‌گیرد.
اما اگر هر فرد سهمی از درآمد خود را برای رفع نیاز محرومان کنار بگذارد، جامعه‌ای شکل می‌گیرد که در آن هیچ‌کس محتاج نخواهد ماند.
در ادامه‌ی این آیه، خداوند از اسراف و تبذیر نهی می‌کند.
خرج‌های بیهوده، مثل تجمل‌گرایی در خریدها یا برگزاری مراسم پرهزینه، می‌تواند منابعی را هدر دهد که می‌توانست زندگی افراد زیادی را متحول کند.
«در روایت دارد که کسی میوه‌ای را خورد و نیمی از میوه ماند، آن را دور انداخت.
امام به او نهیب زد که اسراف کردی؛ چرا انداختی؟
در روایات ما هست که از دانه‏ ی خرما استفاده کنید.
تا این حد!
خرده‌های نان را استفاده کنید.
آن وقت در هتل‌ها میهمانی بگیرند و به یک عده‌ای میهمانی بدهند؛ بعد هرچه که غذا ماند، به بهانه‌ی اینکه بهداشتی نیست، توی سطل آشغال بریزند!
این مناسب یک جامعه‏‬ ی اسلامی است؟
اینجوری می‌شود به عدالت رسید؟
باید خودمان را اصلاح کنیم .»[۲]
تصور کنید در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که افراد حقوق خویشاوندان و نیازمندان را ادا کرده و از اسراف دوری می‌کنند.
در چنین جامعه‌ای، دیگر کودکی با حسرت کنار خیابان نمی‌ایستد و همه با امید و آرامش، آینده‌ای روشن را می‌بینند.
این آیه دعوتی است به مهربانی و مسئولیت‌پذیری؛ بیایید این مسئولیت الهی را جدی بگیریم و دنیایی زیباتر بسازیم.
خداوند در این آیه از ما خواسته است که:
حقوق خویشاوندان، نیازمندان و درراه‌ماندگان را ادا کنیم و از اسراف پرهیز کنیم.
برای عمل به این آیه در زندگی می‌توانیم:
_ کمک به خویشاوندان یا نیازمندان را حق آنان بدانیم، نه لطف خودمان.
_ به جای خریدهای غیرضروری یا مصرف‌گرایی، بخشی از هزینه‌هایمان را برای کمک به افراد نیازمند صرف کنیم.
_ وقتی سفر می‌رویم، همیشه آماده‌ی کمک به کسانی باشیم که ممکن است در راه دچار مشکل شده باشند.
[۱].
سوره اسرا، آیه ۲۶
[۲].
بیانات در دیدار زائران و مجاوران بارگاه حضرت علی‌بن‌موسی الرضا ۰۱/۰۱/۱۳۸۸