تهاجم فرهنگی؛ تهدیدی جدی برای هویت ملی و دینی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرج، تهاجم فرهنگی پدیده‌ای است که در آن ارزش‌ها، باورها و هویت یک جامعه هدف قرار می‌گیرد تا به‌مرور تضعیف و جایگزین شود.
این پدیده، برخلاف حملات نظامی، بی‌سروصدا اما بسیار تأثیرگذار عمل می‌کند و در آن از ابزارهایی همچون رسانه، موسیقی، سینما، شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات استفاده می‌شود تا ذهنیت و سبک زندگی یک ملت را آرام‌آرام تغییر دهد.
در دهه‌های اخیر، کشورهای مختلف، به‌ویژه جوامعی با پیشینه فرهنگی و دینی غنی، همواره در معرض چنین هجمه‌هایی بوده‌اند که هدف اصلی آن‌ها ایجاد گسست میان نسل جدید و ارزش‌های تاریخی و مذهبی جامعه است.
نفوذ تدریجی باورها و سبک زندگی بیگانه، باعث می‌شود که هویت فرهنگی یک ملت دستخوش تغییر شود و نسل جدید، به‌جای حفظ اصالت خود، دنبال کننده الگوهای فرهنگی غربی باشد.
در میان هیاهوی جنگ نرم دشمن و تهاجم‌های فرهنگی صورت گرفته، آموزش و آگاهی بخشی جامعه در سایه حمایت از هنرمندان و تقویت تولیدات فرهنگی داخلی و محتواهای جذاب و غنی که ریشه در فرهنگ ملی و دینی دارند، می‌توانند مانعی در برابر نفوذ فرهنگ بیگانه باشند و توطئه‌های دشمنان را کمرنگ و خنثی سازد.
حوزه هنری استان البرز به‌عنوان یکی از متولیان اصلی فرهنگ و هنر در این استان با حمایت از تولیدات و محتواهای فرهنگی می‌تواند نقش مؤثری در این موارد ایفا کند.
در این راستا خبرنگار تسنیم از کرج گفت‌وگویی را با محمد مهرابی، رئیس حوزه هنری استان البرز ترتیب داده که در ادامه می‌خوانیم.
تسنیم: در سال‌های اخیر، برخی محتواهای هنری تولید شده در کشور یا خارج از آن، با ارزش‌های فرهنگی و دینی جامعه ما در تضاد هستند که دسترسی جوانان ما به این محتواها می‌تواند تأثیر منفی در نوع نگرش آن‌ها داشته باشد.
حوزه هنری استان البرز در این زمینه چه موضعی دارد؟
تهاجم فرهنگی سال‌هاست مورد توجه اندیشمندان و دغدغه‌مندان فرهنگی قرار گرفته و یکی از ابزارهای اصلی آن، تولید و انتشار محتواهایی است که در ظاهر، هنری و سرگرم‌کننده به نظر می‌رسند اما در باطن، ارزش‌های دینی، اخلاقی و هویت ملی را زیر سؤال می‌برند و آن را نشانه گرفته‌اند.
این قبیل آثار با تکرار پیام‌های ناهنجار و غیرمتعارف، در ذهن مخاطب نفوذ می‌کنند و به‌مرورزمان باعث تغییر نگرش وی در زمینه‌های مختلف دینی و مذهبی می‌شوند، بنابراین هدف اصلی چنین جریاناتی، سست کردن بنیان‌های فکری نسل جوان و ایجاد شکاف میان آن‌ها و فرهنگ اصیل خودشان است.
حوزه هنری استان البرز نیز به‌عنوان یکی از نهادهای فرهنگی متعهد به حفظ ارزش‌های اسلامی و ملی، همواره در برابر جریان‌هایی که موجب تضعیف فرهنگ بومی و ترویج سبک زندگی مغایر با اصول اخلاقی و دینی می‌شوند، موضع‌گیری کرده است.
این نهاد با تأکید بر لزوم حمایت از هنر متعهد و ارزشی، تلاش می‌کند تا آن دسته از تولیدات فرهنگی‌ را تقویت کند که در راستای هویت ملی و اسلامی جامعه باشند.
ازاین‌رو، با هرگونه محتوایی که به ترویج بی‌بندوباری، تخریب ارزش‌های دینی یا تحریف تاریخ و اعتقادات دینی مردم منجر شود، مخالفت دارد و آن را بخشی از پروژه‌های تهاجم فرهنگی می‌داند.
در این راستا، این مجموعه برنامه‌هایی را برای مقابله با این جریان‌ها در دستور کار دارد که ازجمله آن‌ها می‌توان به حمایت از هنرمندان متعهد، تولید آثار فاخر در زمینه‌های سینما، موسیقی و ادبیات و نیز برگزاری رویدادهای فرهنگی با محوریت ارزش‌های دینی و ملی اشاره کرد.
این نهاد همچنین معتقد است که تنها راه مقابله با نفوذ فرهنگ‌های ناسازگار، تقویت تولیدات داخلی با کیفیت بالا و ارائه محتوایی است که علاوه بر جذابیت، ریشه در باورهای اصیل دینی و مذهبی جامعه داشته باشد.
تسنیم: به نظر شما دلیل گرایش برخی هنرمندان به تولید آثاری که هویت ملی، دینی و مذهبی را نشانه گرفته است، چیست؟
این موضوع باید از چند زاویه مورد بررسی قرار گیرد.
برخی افراد به دلیل ناآگاهی یا تأثیرپذیری از فضای رسانه‌ای بین‌المللی، به سمت ارائه محتوایی می‌روند که بیشتر با ذائقه جریان‌های غربی هماهنگ است تا ارزش‌های بومی.
برخی دیگر، به‌دلیل مسائل مالی و فشار بازار، تلاش می‌کنند محتوای بحث‌برانگیز تولید کنند تا مخاطبان بیشتری داشته باشند، حتی اگر این کار به قیمت نادیده گرفتن اصول اخلاقی و فرهنگی تمام شود.
از سوی دیگر، نمی‌توان نقش حمایت‌های هدفمند برخی جریان‌های خارجی را نادیده گرفت که با تأمین بودجه، به تولید و ترویج این قبیل آثار دامن می‌زنند.
تسنیم: هنرمندان متعهد چگونه می‌توانند در برابر این جریان ایستادگی کنند؟
مهم‌ترین سلاح هنرمندان متعهد، خلق آثار ارزشمند و جذاب است.
ما نباید فقط منتقد باشیم، بلکه باید به‌صورت عملی محتوای جایگزین ارائه کنیم.
هنر، به‌ویژه در عرصه‌های موسیقی، سینما، ادبیات و رسانه، تأثیر شگرفی بر افکار عمومی دارد.
اگر ما بتوانیم آثاری تولید کنیم که هم از نظر کیفی در سطح بالایی باشند و هم پیام‌های عمیق فرهنگی و دینی را در خود جای دهند، مخاطبان خودبه‌خود جذب این نوع محتواها می‌شوند.
امروز بیش از هر زمان دیگری به یک جریان فرهنگی قوی نیاز داریم که بتواند در برابر هجمه‌های هدفمند ایستادگی کند، بنابراین هنرمندان متعهد باید اتحاد بیشتری داشته باشند و از ظرفیت‌های جمعی برای تأثیرگذاری بر فضای فرهنگی جامعه استفاده کنند.
تسنیم: نقش نهادهای فرهنگی در این میان چیست؟
نهادهای فرهنگی نقش اساسی در حمایت از تولید محتوای ارزشمند دارند.
اگر این مجموعه‌ها، به‌جای پرداختن به برنامه‌های کلیشه‌ای، بودجه‌ها و امکانات خود را صرف حمایت از تولیدات خلاقانه و اثرگذار کنند، شاهد تغییرات مثبتی خواهیم بود.
علاوه بر آن، لازم است سواد رسانه‌ای مردم، به‌ویژه جوانان، ارتقا پیدا کند تا بتوانند محتوای سالم را از محتوای مخرب تشخیص دهند.
رسانه‌های داخلی نیز باید نقش فعال‌تری در ترویج فرهنگ و هنر سالم ایفا کنند.
زمانی که رسانه‌های ما بیشتر بر معرفی و تبلیغ آثار سطحی و بی‌محتوا تمرکز داشته باشند، طبیعی است که هنرمندان نیز به این‌گونه کارها گرایش پیدا می‌کنند اما اگر رسانه‌ها به ترویج و حمایت از آثار متعهدانه بپردازند، این روند تغییر خواهد کرد.
تسنیم: چه پیامی برای هنرمندان و مخاطبان هنر در عرصه‌های مختلف دارید؟
هنر، ابزاری قدرتمند است که هم می‌تواند جامعه را تعالی ببخشد و هم به انحطاط بکشاند، بنابراین هنرمندان باید به این موضوع آگاه باشند که آثارشان تنها برای سرگرمی نیست، بلکه در شکل‌دهی به افکار و باورهای مردم نقش مهمی دارد.
اگر به این باور برسند، سنگینی مسئولیتی که بر دوش آن‌ها گذاشته شده است را درک می‌کنند.
مخاطبان نیز باید با آگاهی بیشتری محتوای هنری را انتخاب کنند و نباید صرفاً به جذابیت ظاهری یک اثر توجه داشته باشند، بلکه باید پیام و تأثیرات و عواقب آن را نیز در نظر بگیرند.
اگر جامعه ما نسبت به محتوایی که مصرف می‌کند حساس‌تر باشد، به‌طور طبیعی جریان‌های ناسالم کمتر مجال رشد پیدا خواهند کرد.
رسانه‌ها و نظام آموزشی نیز باید با تقویت سواد رسانه‌ای، قدرت تحلیل مخاطبان را افزایش دهند تا آن‌ها بتوانند محتوای مناسب را از نامناسب تشخیص دهند.
شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های بین‌المللی نیز نقش مهمی در تغییر نگرش افراد دارند.
محتوای تولیدشده در این فضاها، گاه به‌طور مستقیم و گاه غیرمستقیم، ارزش‌های بومی را به چالش می‌کشد و سبک زندگی خاصی را ترویج می‌دهد.
فیلم‌ها، سریال‌ها و موسیقی‌های تولیدشده در برخی کشورها، نه‌تنها سرگرم‌کننده بلکه حامل پیام‌های فرهنگی خاصی هستند که در بلندمدت بر ذهن مخاطب تأثیر می‌گذارند.
حفظ و ترویج زبان، لباس‌های سنتی، آداب‌ورسوم، هنرهای بومی و ارزش‌های دینی از مهم‌ترین راهکارها برای جلوگیری از استحاله فرهنگی است.
اگر تولیدکنندگان فرهنگی داخلی از حمایت‌های لازم برخوردار باشند، محتوای باکیفیت تولید و نیاز مخاطبان را بدون وابستگی به محتوای بیگانه تأمین خواهند کرد.
تهاجم فرهنگی موضوعی نیست که تنها با نقد و اعتراض حل ‌شود، بلکه نیازمند اقدام عملی، تولید محتوا و تقویت هویت ملی و دینی است.
اگر جامعه‌ای بتواند فرهنگ خود را زنده نگه دارد و آن را با شرایط روز تطبیق دهد، هیچ هجمه‌ای قادر نخواهد بود آن را از بین ببرد.
تسنیم: از وقتی‌که در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاریم و برای شما آرزوی موفقیت روزافزون داریم.
من هم از شما ممنونم که در حوزه تهاجم فرهنگی و نحوه تولیدات فرهنگی و هنری و تأثیر آن‌ها بر جامعه دغدغه‌مند عمل می‌کنید، امیدوارم این گفت‌وگوها گامی مؤثر در جهت آگاهی‌بخشی و تقویت فرهنگ اصیل ایرانی-اسلامی، دینی و مذهبی ما باشند.
گفت‌وگو: اکبر علاقه بندی
انتهای پیام/