«گنبد سلطانیه» اوج تلفیق هنر معماری ایرانی و اسلامی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: وقتی صحبت از عظمت و شکوه به میان می‌آید، ناخودآگاه به یاد اساطیر تاریخی افتاده و تلاش می‌کنیم تاریخ را با این واژگان معنی کنیم، غافل از اینکه این اسطوره‌ها ماندگار نیستند و آنچه از گذشتگان برای آیندگان به یادگار مانده، همان تاریخی است که به دست گذشتگان بنا نهاده شده تا ما امروز نظاره‌گر شکوه و عظمت‌شان باشیم.
در روزهایی قرار داریم که گردشگری، جانی دوباره گرفته و مردمان این سرزمین و گردشگران خارجی، سفر را چاشنی ایام ابتدایی سال کرده‌اند تا با حضور در اماکن تاریخی مختلف، ضمن زدودن خستگی حاصل از کار یک ساله، اندکی از وقت خود را در احوالات گذشتگان سیر کنند و بی‌شک زنجان یکی از استان‌هایی است که می‌تواند از این حیث مقصد گردشگری باشد.
گنبد سلطانیه سومین بنای بزرگ جهان و اولین گنبد آجری در دنیا
یکی از اماکن تاریخی استان زنجان که شهرت جهانی دارد، گنبد عظیم سلطانیه است، گنبدی که سومین گنبد بزرگ جهان و اولین گنبد آجری در دنیا به شمار می‌رود و همین خصوصیات باعث شده تا این ابنیه تاریخی همچون نگینی در دل استان زنجان بدرخشد.
یکی از اماکن تاریخی استان زنجان که شهرت جهانی دارد، گنبد عظیم سلطانیه است، گنبدی که سومین گنبد بزرگ جهان و اولین گنبد آجری در دنیا به شمار می‌رود
یکی از اماکن تاریخی استان زنجان که شهرت جهانی دارد، گنبد عظیم سلطانیه است، گنبدی که سومین گنبد بزرگ جهان و اولین گنبد آجری در دنیا به شمار می‌رودهمین خصوصیات باعث شده تا این ابنیه تاریخی همچون نگینی در دل استان زنجان درخشیده و هر ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به این خطه از سرزمین پهناور ایران اسلامی بکشاند.
مرور آمار حوزه گردشگری به ویژه در ایام نوروز حاکی از آن است که گنبد عظیم سلطانیه توانسته است میزبان شایسته‌ای برای بازدیدکنندگان بوده و به تنهایی سهم ارزنده‌ای در بالا بردن سرانه این حوزه داشته باشد.
با توجه به اقبال گسترده گردشگران برای بازدید از این شاهکار هنری و تاریخی، مسئولان استان زنجان به ویژه شهرستان سلطانیه طی سال‌های اخیر تلاش‌های وافری در راستای افزایش میزان ماندگاری گردشگران در این منطقه انجام داده‌اند.
بی‌تردید یکی از نیازهای ضروری و اولویت‌های اصلی در افزایش سرانه گردشگری، بحث ایجاد زیرساخت‌ها در این زمینه است.
چه بسا مناطقی را سراغ داریم که به لحاظ قدمت تاریخی دارای اصالت لازم و کافی برای حضور و توجیه‌پذیری گردشگر نداشته باشند اما با خاطر فراهم آوردن زیرساخت‌های رفاهی و اقامتی، گردشگران ترجیح می‌دهند از این اماکن بازدید به عمل آورند که متأسفانه استان زنجان در این زمینه با دغدغه‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کند.
گنبدی که برای تدفین پیکر حضرت علی (ع) ساخته شد
اولجایتو که مسلمان شد تصمیم گرفت تا گنبد فیروزه‌ای رنگ سلطانیه ساخته شده و پیکر امام اول شیعیان به آن منتقل شود.
اگر بخواهیم در زمینه میراث فرهنگی و تاریخی یک اثر از استان زنجان را نام ببریم، قطعاً آن اثر گنبد زیبا و فیروزه‌ای سلطانیه است.
گنبد سلطانیه مقبره‌الجایتو است که در ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ میلادی در شهر سلطانیه پایتخت ایلخانیان ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی از شیوه معماری آذری به شمار می‌رود، گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیده‌است.
قصد سلطان محمد خدابنده از بنای این گنبد باشکوه و خارق‌العاده که در ۳۰ کیلومتری شهر زنجان قرار دارد و بزرگترین گنبد آجری جهان محسوب می‌شود این بود که پیکر مطهر حضرت امیرالمومنان علی (ع) را به آنجا منتقل سازد، علت این کار شیعه شدن سلطان محمد خدابنده و محبت او به حضرت علی (ع) بود، شاید به اعتباری گنبد سلطانیه را بتوان اولین اثر هنری شیعه در کشور ایران دانست؛ اما بعد از اتمام بنا به علت مخالفت علما دینی داخل و خارج کشور با این عمل، سلطان محمد از انجام این کار منصرف شد.
البته پس از انصراف از این کار، وی به نجف و کربلا سفر کرده و تربت فراوانی به سلطانیه آورد و محل تربت‌خانه که قرار بود ۲ قبر، یکی پیکر امیرالمومنین و دیگری پیکر خودش در آنجا به خاک سپرده شود را با آن تربت زینت داد.
گنبد عظیم سلطانیه به عنوان یکی از شاهکارهای معماری جهان است
مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد سلطانیه از درخت‌کاری، پاک‌سازی و خانه‌تکانی بناهای تاریخی و آئین شاهنامه‌خوانی به عنوان آئین قبل از شروع سال و نوروز در پایگاه‌های میراث جهانی و ملی کشور یاد و بیان کرد: بدون شک اگر به دنبال ارزش نهادن به میراث فرهنگی هستیم، باید همواره بحث پاک‌سازی بناهای تاریخی را در برنامه‌های سالانه خود بگنجانیم.
ابوالفضل عالی از گنبد عظیم سلطانیه به عنوان یکی از شاهکارهای معماری جهاد یاد کرده و با اشاره به اینکه همین موضوع باعث حضور گردشگران داخلی و خارجی در شهرستان سلطانیه شده است، تصریح کرد: وجود این بنا برای حوزه گردشگری استان زنجان بسیار ارزشمند بوده و بدون شک باید از چنین ظرفیتی در استان حفظ و حراست کرد تا آیندگان نیز بتوانند با این سند زنده تاریخی آشنا شوند.
کلیسای سانتاماریا دل فیوره در فلورانس ایتالیا و مسجد ایاصوفیه در استانبول ترکیه دو گنبد عظیم به لحاظ ارتفاع در دنیا هستند که به ترتیب جایگاه اول و دوم را به خود اختصاص داده‌اند و در جایگاه سوم نام گنبدی است که برای همه ما نامی آشنا بوده و آن گنبد عظیم سلطانیه است، این در حالی است که اگر بخواهیم این گنبد را که از آجر است در زمره گنبدهای آجری قرار دهیم، رتبه اول دنیا را از آن خود کرده است.
گنبد نیلگون سلطانیه همواره در طول سال، میزبان گردشگران بسیاری از داخل و خارج از کشور است.
بی‌شک گنبد سلطانیه، آوازه جهانی دارد.
وقتی کسی بار سفر را به مقصد استان زنجان می‌بندد، قطع به یقین حضور در گنبد سلطانیه جزو برنامه‌های وی به شمار می‌رود، پس همواره مشتاق بازدید از این شاهکار هنر ایرانی - اسلامی خواهد بود.
این بنا در ۴۳ کیلومتری شهر زنجان واقع شده است.
تربت‌خانه گنبد سلطانیه تعداد زیادی سنگ نوشته‌های مرتبط با این بنا و سنگ قبور تاریخی مکشوفه از گورستان تاریخی سلطانیه قرار دارد.
این سنگ نوشته‌ها با خطوط اسلامی از قبیل نسخ ثلث و خطوط ارمنی قدیم است، دوره تاریخی این سنگ نوشته‌ها متعلق به دوره‌های ایلخانی، صفوی و قاجار است.
در کنار این سنگ نوشته‌ها سرستون‌ها و پایه ستون‌های مکشوفه از کاوش‌های سلطانیه در معرض نمایش قرار دارد.
این گنبد به عنوان هفتمین اثر جهانی ایران در لیست یونسکو به ثبت رسیده و سومین گنبد بزرگ جهان بعد از کلیسای سانتا ماریا دل فیوره ایتالیا و مسجد ایاصوفیه ترکیه است.