نگاهی به دو نمونه از نسخه های خطی درباره امیرالمؤمنین

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب: نسخه‌های خطی ارزش‌های بسیاری دارند، از منظر هنری و از منظر معنایی بیان کننده نکات نغز و آشکار کننده اندیشه‌ها و باورهای صریح و اصیل گذشتگان است.
به مناسبت ایام لیالی قدر و شهادت حضرت علی(ع) به دو نمونه از نسخه‌های خطی در ارتباط با فضائل آن حضرت اشاره می‌کنیم؛
شکستن بت‌های کعبه به دست علی بن ابیطالب (ع) بر دوش پیامبر اکرم (ص)
در نگاره ای از کتاب روضه الصفا، علی (ع) بر دوش پیامبر (ص) در حال انداختن و شکستن بت‌ها دیده می‌شود.
روضه الصفا فی سیرة الانبیا و الملوک و الخلفاء یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی به زبان فارسی است که توسط محمد بن خاوندشاه معروف به میرخواند نوشته شده است.
این کتاب در اواخر دوره تیموری (قرن نهم هجری) نگارش یافته و به تاریخ عمومی جهان از آغاز آفرینش تا دوران سلطان حسین بایقرا می‌پردازد.
میرخواند بیشتر عمر خود را در هرات گذراند و مورد حمایت امیر علیشیر نوایی قرار داشت.
پس از مرگ میرخواند، دختر او ادامه‌ای بر این اثر نوشت و احوال زندگی سلطان زمان خویش - حسین بایقرا- بدان افزود.
وفات میرخواند در سال ۹۰۳ هجری در شهر هرات ثبت شده است.
نسخه‌های مصور این کتاب نیز وجود دارد که در موزه‌های مختلف نگهداری می‌شوند و شامل نگاره‌های معجزه پیامبران اولوالعزم هستند.
روضه الصفا از حیث ساختار در هفت بخش اصلی نوشته شده است، اگرچه برخی منابع آن را هفت جلدی معرفی می‌کنند.
رضا قلی خان هدایت در دوره قاجار جلدهای هشتم تا دهم را به آن افزود که به روضه الصفای ناصری معروف شد.
این کتاب از نظر محتوا به تاریخ پیامبران، پادشاهان و خلفا می‌پردازد و از منابع مختلف تاریخی، از جمله منابع عربی، اقتباس کرده است.
روضه الصفا از نظر سبکی تحت تأثیر دوره‌های مختلف تاریخی قرار دارد و از سبک‌های زبانی و ادبی آن دوره‌ها بهره برده است.
استفاده از ترکیبات عربی، لغات ترکی و مغولی، و افعال وصفی از ویژگی‌های سبکی آن است.
همچنین به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی در ایران و جهان شناخته شده است و تا مدت‌ها از اعتبار خاصی برخوردار بوده است.
حدیث «عنوان صحیفة المؤمن حبّ علی بن أبی طالب» در کتاب ضیاالدین مقدسی
ضیاالدین مقدسی ساکن دمشق بوده؛ اما دو رحله به شرق جهان اسلام داشت.
در کتابخانه ملی فرانسه، به شماره Supplément turc 986 مجموعه‌ای از فواید مختلف شامل چند جز حدیثی، سماعات و غیر آن است که توسط عالم و محدث سرشناس حنبلی ضیاالدین محمد بن عبدالواحد المقدسی (۵۶۹-۶۴۳)، گردآوری شده و البته بخش‌های از آن نیز به خط خودش است.
او در رحله دوم خود از اواخر سال ۶۰۸ تا ماه صفر ۶۱۰ در مرو حضور داشت و ظاهراً حدیث ذیل را در همان زمان از زنگی بن ابی الوفاء سماع کرده است و در مجموعه خود ثبت کرده است:
«أخبرنا الشیخ أبوالقاسم زنکی بن ابی الوفاء البیهقی بقراءتی علیه، قلت له: أخبرکم الامام ابی سعد عبدالکریم اجازة أن اباحفص عمر بن محمد الفرغولی، أخبرهم المغیرة بن محمد بن المغیرة من ولد المغیرة بن شعبة، حمزة بن یوسف السهمی؛ قال: و (؟) أخبرنا أبواسحاق ابراهیم بن محمد بن عبدالله بن مهران البغدادی المحتسب بفلسطین، حدثنا أبوالفضل میمون بن هارون بن مخلد الکاتب حدثنا عارم بن الفضل أبوالنعمان، حدثنا قدامة بن النعمان عن الزهری قال: سمعت أنس بن مالک یقول: والله الذی لا إله الا هو سمعت رسول الله صلی الله علیه یقول:
«عنوان صحیفة المؤمن حبّ علی بن أبی طالب رضوان الله علیه»