دانشگاه‌ها در ۱۴۰۳ چقدر به صنعت نزدیک شدند؟
در سال ۱۴۰۳ تعداد و مبلغ قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه‌ها رشد داشته است ولی آیا چرخه ارتباط دانشگاه و صنعت به درستی شکل گرفته است؟
به گزارش خبرنگار مهر، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها نقش کلیدی در حل مشکلات جامعه و توسعه اقتصادی کشور دارند.
یکی از شاخص‌های سنجش میزان موفقیت آن‌ها در این حوزه، قراردادهای ارتباط با صنعت و جامعه است.
این قراردادها نشان‌دهنده میزان تعامل و اثربخشی دانشگاه‌ها در پاسخگویی به نیازهای اجرایی و صنعتی کشور هستند.
در این گزارش به بررسی وضعیت ارتباط دانشگاه‌ها به جامعه و صنعت و عملکرد آن‌ها در سال ۱۴۰۳ در پاسخگویی به نیازهای جامعه می‌پردازیم.
برای دستیابی به این امر مهم، طرح «تحول در همکاری‌های دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی با جامعه و صنعت» در سال ۱۳۹۸ تصویب شد و شهریور ماه ۱۳۹۹ آغاز شد.
چشم‌انداز طرح این بود که دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی، پژوهشی و فناوری، شریک راهبردی جامعه و صنعت در تدوین و اجرای برنامه‌های توسعه پایدار کشور شوند.
و برای رسیدن به این چشم‌انداز، ۶ هدف کلان، ۸ راهبرد اصلی و ۴۴ برنامه و اقدام در نظر گرفته شد.
دو هدف کلان قابل سنجش و کمی در این طرح، «افزایش متوسط سالانه ۱۰ درصدی حجم قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت» و «اجرای ۲۵ درصد پروژه‌های تحصیلات تکمیلی به صورت مستقیم به سفارش صنعت و جامعه» است.
تعداد و مبلغ قراردادهای ارتباط با صنعت در حال اجرا متناسب با هدف‌گذاری کلان نیست
برسی پایش قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها نشان می‌دهد که تعداد و مبلغ قراردادهای در حال اجرا در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها سالانه در حال رشد است.
در سال ۱۴۰۲ تعداد ۱۱ هزار و ۲۱۲ قرارداد ارتباط با جامعه و صنعت در حال اجرا بوده که این میزان در سال ۱۴۰۳ به ۱۱ هزار و ۵۶۸ طرح افزایش یافته است.
افزایش قراردادها در حدود ۳ درصد بوده ولی این افزایش به اندازه «افزایش متوسط سالانه ۱۰ درصدی» که در طرح تحول همکاری‌های دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی با جامعه و صنعت هدف‌گذاری شده، متناسب نبوده است.
تعداد قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت در حال اجرا
مبلغ قراردادهای ارتباط با صنعت و جامعه در حال اجرا نیز در سال ۱۴۰۲ به میزان ۵ هزار و ۸۰۹ میلیارد تومان بوده است که در سال ۱۴۰۳ به ۷ هزار و ۱۹۲ میلیارد تومان رسیده است.
مبلغ این قراردادهای در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲ حدود ۲۱ درصد افزایش داشته است.
مبلغ قراردادهای ارتباط با صنعت و جامعه در حال اجرا
افزایش اندک تعداد قراردادهای در حال اجرا و افزایش ۲۱ درصدی مبلغ قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت را شاید بتوان با تورم اقتصادی در سال‌های اخیر تحلیل کرد.
به نظر می‌رسد ارزش قراردادها در یک سال اخیر افزایش یافته ولی در شرایط تورمی با توجه به افزایش هزینه‌های اجرایی پروژه‌ها، افزایش پرداخت حقوق و ...
ممکن است، افزایش ارزش قراردادها به صورت واقعی نباشد.
رشد قابل توجه تعداد و مبلغ قراردادهای ارتباط با صنعت خاتمه‌یافته
همچنین بررسی قراردادهای خاتمه‌یافته نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳ تعداد ۲ هزار و ۷۳۴ قرارداد خاتمه یافته بود که در سال ۱۴۰۳ این میزان به ۳ هزار و ۳۴۸ قرارداد افزایش یافته است و این افزایش ۲۲ درصدی بیشتر از هدف افزایش متوسط سالانه ۱۰ درصدی است.
تعداد قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت خاتمه‌یافته
مجموع مبلغ جذب شده قراردادهای خاتمه‌یافته ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی نشان می‌دهد که مبالغ جذب شده در سال ۱۴۰۳ نزدیک به ۵۰ درصد افزایش داشته است و از هزار و ۱۳۶ میلیارد تومان به هزار و ۶۹۴ میلیارد تومان رسیده است.
مجموع مبلغ جذب شده قراردادهای خاتمه‌یافته ارتباط با جامعه و صنعت
برترین دانشگاه‌ها در تعداد مبلغ قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت
بررسی تعداد قراردادهای ارتباط با صنعت در حال اجرای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که دانشگاه‌های علم و صنعت، شیراز و تهران بیشترین قرارداد در حال اجرا در سال اخیر را داشته‌اند.
تعداد قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت جاری در سال ۱۴۰۳
همچنین در سال ۱۴۰۳ دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، صنعتی شریف و علم و صنعت ایران بیشترین مبلغ قرارداد در حال اجرا را داشته‌اند، مبلغ قراردادهای این ۳ دانشگاه به ترتیب هزار و ۱۸۷ میلیارد تومان، هزار و ۳۵ میلیارد تومان و ۹۲۶ میلیارد تومان بوده است.
مجموع مبلغ قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه‌ها، پژوهشگاه و مراکز آموزش عالی در حال اجرا (میلیارد تومان)
تنها ۴ درصد از پایان‌نامه‌ها با قراردادهای ارتباط با صنعت مرتبط‌اند
یکی از اهداف کلان طرح تحول در همکاری‌های دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی با جامعه و صنعت، «اجرای ۲۵ درصد پروژه‌های تحصیلات تکمیلی به صورت مستقیم به سفارش صنعت و جامعه» بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳ تنها ۴.۱ درصد از پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌ها ومراکز آموزش عالی کشور با قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت مرتبط بودند که البته این میزان در مقایسه با سال ۱۴۰۲ افزایش داشته است.
درصد نسبت تعداد پایان‌نامه‌های مرتبط با قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت به تعداد کل پایان‌نامه های تحصیلات تکمیلی
کاهش نسبت مبلغ قراردادهای ارتباط با صنعت به تعداد دانشجویان
بررسی نسبت مجموع مبلغ قراردادهای در حال اجرا به تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۲۶ میلیون تومان به ازای هر دانشجوی تحصیلات تکمیلی از قراردادهای جاری ارتباط با صنعت کسب شده است که این میزان در سال ۱۴۰۳ به ۲۴.۵ میلیون به ازای هر دانشجوی تحصیلات تکمیلی رسیده است.
به نظر می‌رسد اگر نظام پذیرش دانشجو متناسب با قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت تغییر کند، این شاخص در آینده رشد داشته باشد.
نسبت مبلغ قراردادهای جاری در هر سال به تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی (میلیون تومان/ نفر)
درآمد قراردادهای ارتباط با صنعت به ۲۷۳ میلیون تومان به ازای هر مجری رسید
مجموع مبالغ درآمد جذب‌شده حاصل از قراردادهای ارتباط با صنعت به نسبت تعداد مجریان این قراردادها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳ این نسبت رشد داشته و از ۱۹۵ میلیون تومان به ازای هر مجری به ۲۷۳ میلیون تومان به ازای هر مجری رسیده است.
نسبت مبلغ درآمد جذب‌شده حاصل از قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت به تعداد مجریان قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت (میلیون تومان/ نفر)
برای هر ۱۰۰ دانشجو تنها ۴ قرارداد ارتباط با صنعت وجود داشت
آمارها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۳ برای هر ۱۰۰ دانشجوی تحصیلات تکمیلی ۴ قرارداد جاری ارتباط با صنعت وجود داشته است که این میزان نسبت به سال ۱۴۰۲ کاهش جزئی داشته است.
نسبت تعداد قراردادهای جاری در هر سال به ازای یک صد دانشجوی تحصیلات تکمیلی
واگذاری ۱.۹ قرارداد به هر مجری
همچنین در سال ۱۴۰۳ به هر مجری ۱.۹ قرارداد ارتباط با جامعه و صنعت واگذار شده است و این میزان نسبت به سال ۱۴۰۲ تغییری نداشته است.
نسبت تعداد قراردادهای ارتباط با جامعه و صنعت در حال اجرا به تعداد مجریان قراردادها
کاهش نسبت قراردادهای در حال اجرا به تعداد هیئت‌علمی
در سال ۱۴۰۳ نسبت تعداد قراردادهای ارتباط با صنعت در حال اجرا به تعداد اعضای هیئت‌علمی ۰.۳۸ درصد بوده است که این میزان در مقایسه با سال ۱۴۰۲ کاهش داشته است.
نسبت تعداد قراردادهای در حال اجرا با جامعه و صنعت به تعداد اعضای هیئت علمی
جبران کاهش چشم‌گیر بازدیدهای صنعتی دانشجویان در سال‌های اخیر
یکی از عوامل موثر در آشنایی دانشجویان با محیط‌های واقعی کار،بازدیدهای صنعتی است.
به همین دلیل ضروری است که همکاری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها با صنایع و دستگاه‌های اجرایی در این حوزه افزایش پیدا کند.
در سال‌های ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نسبت به سال‌های پیش از آن میزان بازدیدهای صنعتی دانشجویان کاهش چشم‌گیری داشته که در سال ۱۴۰۳ این کاهش جبران شده است و هزار و ۴۱۹ بازدید صنعتی در سال ۱۴۰۲ به ۳ هزار و ۷۴۰ بازدید در سال ۱۴۰۳ رسیده است.
آمارها نشان می‌دهد که بازدیدهای صنعتی دانشجویان در سال ۱۴۰۳ افزایش قابل توجهی داشته است.
مجموع تعداد بازدیدهای صنعتی دانشجویان دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور
کاهش ۱۹ درصدی فرصت مطالعاتی جامعه و صنعت اعضای هیئت‌علمی
مشارکت اعضای هیئت‌علمی در فرصت‌های مطالعاتی جامعه و صنعت، به صنعت و اساتید کمک می‌کند تا برای حل مشکلات به یک زبان مشترک برسند و در نهایت به حل چالش‌های بزرگ کشور کمک کند.
در ۳۱ مرداد ماه ۱۴۰۳ با ابلاغ محمدعلی زلفی‌گل، وزیر سابق علوم به دانشگاه‌ها گذراندن فرصت مطالعاتی جامعه و صنعت برای اعضای هیئت‌علمی الزامی شد؛ ولی با این وجود فرصت مطالعاتی ارتباط با جامعه و صنعت در سال ۱۴۰۳ در مقایسه با ۱۴۰۲ کاهش ۱۹ درصدی داشته است.
فرصت مطالعاتی ارتباط با جامعه و صنعت توسط اعضای هیئت‌علمی
به گزارش مهر، بررسی داده‌های عملکرد دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که اگرچه تعداد و مبلغ قراردادهای ارتباط با صنعت افزایش داشته، اما این رشد هنوز با اهداف کلان تعیین‌شده همخوانی ندارد.
افزایش مبلغ قراردادهامی‌تواند تا حدی ناشی از تورم باشد، از سوی دیگر، سهم پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی مرتبط با صنعت همچنان بسیار پایین است و نسبت قراردادها به تعداد دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی کاهش یافته است.
برای بهبود این روند لازم است سیاست‌های حمایتی، ساماندهی قراردادها، تقویت همکاری‌های اجرایی و افزایش مشوق‌های علمی برای اساتید و دانشجویان با جدیت بیشتری دنبال شود.