تفرش؛ پرچمدار نخبگان و مشاهیر فرهنگی و علمی ایران زمین
اراک- تفرش، پرچمدار و خاستگاه نخبگان و مشاهیر فرهنگی و علمی ایران زمین، شهرستانی مصفا است که دارای جاذبه‌های متنوع گردشگری بوده و مقصدی ایده آل برای مسافران نوروزی محسوب می‌شود.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: تفرش به لحاظ تاریخی یکی از شهرهای باستانی و قدیمی ایران است و قدمت آن به پیش از اسلام و به دوره هخامنشیان و اشکانیان می‌رسد.
در دوران پیش از اسلام این شهر گبرش نام داشته که از گبر به معنی زرتشتی برگرفته شده بود و نشان از آئین زرتشتی مردمانش می‌داد اما بعد از اسلام و حمله اعراب و تسلط آنان بر ایران به آن طبرس نیز گفته شده است و مردمان آن بعد از فتح این شهر به دست مالک بن عام اشعری در دوره خلافت عمر به دین اسلام گرویدند.
ریشه نام تفرش مشخص نیست اما از دیرباز تاکنون در منابع گوناگون نام شهر تفرش به صورت طبرس، تبرس، تبرش، طفرش و غیره نیز ذکر شده است.
زیبایی‌های طبیعی تفرش که زادگاه پدران علم ایران نام گرفته از فراز قله نقره کمر رخ می‌نمایاند و قدم زدن در مناطق و بناهای تاریخی این دیار، گوشه‌ای از تاریخ مذهبی ایران را روایت می‌کند.
نام تفرش تداعی‌گر پدران علمی کشور است به طوری که ۲۲ پدر علمی ایران از دیار هستند و با توجه به سابقه کهن، تاریخ عمیق و فرهنگی غنی این خطه و نشانه‌های موجود می‌توان به تمدن این سرزمین در روزگاران کهن پی برد و وجود بیش از ۵۰۰ دانشمند، هنرمند و سیاستمدار و شخصیت‌های بزرگ گواهی بر این مدعاست.
آداب و رسوم تفرش
آداب و رسوم هر شهر، با اعتقادات مردم آن شهر آمیخته شده و کارکردهای بسیار با اهمیت در کار و زندگی و همچنین ارتباطات بین افراد و کارگروه‌ها داشته است.
مراسم باران خواهی یکی از رسومات سنتی در روستای کبوران شهر تفرش است، که به ثبت ملی رسیده است.
این آئین سنتی زیبا هرسال برگزار می‌شود.
مردم برای این مراسم لباس سنتی می‌پوشند و موسیقی‌های محلی می‌نوازند، و از خداوند رحمان رزقِ حلال و باران طلب می‌کنند همچنین شهرستان تفرش پیشنیه‌ای تاریخی در آداب و رسوم ایام محرم دارد و مراسم پرفیض که از قدیم در این شهرستان وجود داشته و امروزه نیز این رسومات را اجرا می‌کنند که حرکت دسته‌های عزاداری، اَدای نذر، اجرای مراسم تعزیه و نخل گردانی از مراسم کهن تفرشیها است، که در ایام عاشورا و تاسوعای حسینی برگزار می‌شود.
آئین تعزیه در تفرش
تعزیه در لغت به معنی سوگواری و برپا داشتن یادبود عزیزان از دست رفته است ولی در اصطلاح به گونه‌ای از نمایش مذهبی منظوم گفته می‌شود که در آن عده‌ای اهل ذوق و کار آشنا در مناسبت‌های مذهبی به ویژه ماه محرم اجرا می‌کنند.
در واقع تعزیه و شبیه خوانی به عنوان هنری اصیل و یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیام رسانی واقعه کربلا از دیرباز در استان مرکزی جایگاه ویژه‌ای داشته و اکنون نیز یکی از عوامل پیوند معنوی نسل جدید با حماسه عاشورا است در این میان می‌توان به شهرستان تفرش به عنوان فعال‌ترین نقطه تعزیه خوانی در استان مرکزی اشاره کرد تعزیه در آن ریشه‌ای کهن دارد، تعزیه در تفرش جزئی از زندگی مردم است و همه خانواده‌های تفرشی را در گیر خود کرده است.
آرامگاه پروفسور محمود حسابی
آرامگاه پروفسور حسابی در شهرستان تفرش واقع شده و یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی مهم این منطقه است، پروفسور حسابی یکی از بزرگترین دانشمندان و مهندسان ایران، به‌عنوان بنیان‌گذار علم فیزیک نوین در ایران شناخته می‌شود.
آرامگاه پروفسور حسابی در فضایی آرام و سرسبز قرار دارد و محیطی مناسب برای بازدیدکنندگانی است که به دنبال الهام از زندگی و تلاش‌های علمی این بزرگ‌مرد تاریخ ایران هستند.
این آرامگاه به‌عنوان نمادی از احترام به علم و دانش، مکانی ارزشمند برای گردشگران و محققان است.
مشاهیر و مفاخر
پروفسور سیدمحمود حسابی (پدر علم فیزیک ایران)، دکتر پارسا (پدر علم گیاه شناسی ایران)، توران میرهادی (اولین دندانپزشک ایران)، شیخ طبرسی (دانشمند بزرگ ایرانی) ابوالقاسم سحاب (پدر جغرافیای ایران)، حکیم نظامی تفرشی، حسینعلی نکیسا (استاد آواز و موسیقی ایران)، فروغ فرخزاد، میرغلام تفرشی، میر مصطفی تفرشی از جمله مشاهیر این شهرستان هستند.
مجموعه تاریخی شش‌ناو
مجموعه تاریخی شش‌ناو تفرش یکی از جاذبه‌های برجسته شهرستان تفرش در استان مرکزی است که به دلیل معماری خاص و تاریخ غنی خود، مورد توجه گردشگران و علاقه‌مندان به فرهنگ ایرانی قرار دارد.
این مجموعه شامل بناهایی از دوره‌های صفویه و قاجاریه است.
این مجموعه شامل خانه‌های قدیمی، کاروانسرا، حمام سنتی و مسجد است که معماری ایرانی-اسلامی را به زیبایی به نمایش می‌گذارد.
ویژگی‌های برجسته معماری آن شامل دیوارهای آجری، درب‌های چوبی سنگین و سقف‌های گنبدی است که تلفیقی از هنر ایرانی و ویژگی‌های منطقه‌ای را نشان می‌دهد.
نام این مجموعه تاریخی از شش ناودانی گرفته شده که آب قنات شش ناو را که از داخل این ناودان‌ها عبور می‌کرده به شش قسمت مساوی تقسیم نموده و به محله‌های تفرش جاری می‌کرده است.
موقعیت جغرافیایی شش‌ناو در دل کوه‌ها و کنار رودخانه‌ها، فضایی آرام و دلپذیر برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کند.
اطراف مجموعه نیز باغ‌ها و مزارع سرسبز قرار دارد که تجربه‌ای بی‌نظیر از طبیعت و کشاورزی سنتی به گردشگران ارائه می‌دهد.
غار علی خورنده
این غار در فاصله سه کیلومتری جنوب غربی تفرش و در ارتفاعات کوه نقره کمر معروف به خشه قرار دارد و برای رسیدن به آن باید از روستای کوهین عبور نموده و از دیوارهای به طول تقریبی ۱۵ متر که شامل سه بند است صعود کرد، ورودیه غار با شیب ملایم به تالار اصلی که در آن حوضچه‌هایی قرار دارد می‌رسد.
در طرف راست چاهی به عمق پنج متر واقع است که به (حمامک) شهرت دارد همچنین حفره دیگری نیز در این غار وجود دارد که به (مسجدک) معروف است و در سقف و دیوار این غار استلاکیت و استلاکمیت‌ها مشاهده می‌شود و برای غار نوردی باید مجهز به وسایل مخصوص بود.
سد کشه
این سد در دهستان کوه پناه کنار جاده ارتباطی فرمهین به تفرش و مجاورت روستای کشه قرار دارد و آب آن از جویبارهای فصلی و قنات‌ها و آب‌های سطحی تأمین می‌شود.
آب انبار بلور
این آب انبار در کوچه بلور، محله فم شهر تفرش و در نزدیکی تکیه زاغرم، قرار دارد.
این بنا برای تأمین آب اهالی محل به ویژه در تابستان بوده است و متعلق به دوره قاجار است.
روستای طاد
تاریخ روستای طاد به دوران پس از اسلام می‌رسد.
این روستا به دلیل قدمت تاریخی و اهمیت فرهنگی‌اش در سال ۱۳۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
طاد نه تنها به‌عنوان یک روستای بکر با طبیعت زیبا شناخته می‌شود، بلکه به روستای اجدادی حکیم نظامی شهرت دارد.
مسافران نوروزی که به استان مرکزی و شهرستان تفرش سفر می‌کنند، می‌توانند با حضور در این روستا از طبیعت دلنشین آن بهره‌مند شوند و در عین حال با تاریخ و فرهنگ غنی این منطقه آشنا شوند.
موزه استاد نصیر
موزه فرهنگ و هنر استاد نصیر در شهرستان تفرش یکی از جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی این منطقه است که به‌عنوان مکانی برای نمایش آثار و دستاوردهای فرهنگی و هنری برجسته شناخته می‌شود.
این موزه به نام استاد زین‌العابدین نصیر، پدر و بنیان‌گذار مدارس نوین تفرش نامگذاری شده است که به پاس خدمات فرهنگی و هنری او تأسیس شده است.
موزه استاد نصیر مجموعه‌ای از آثار هنری، نسخ خطی، اشیای تاریخی و صنایع دستی منطقه را به نمایش می‌گذارد که نشان‌دهنده تاریخ غنی و فرهنگ بومی تفرش است.
بازدید از این موزه فرصت خوبی برای آشنایی با فرهنگ و تاریخ منطقه و همچنین آثار برجسته هنری ایران فراهم می‌آورد.
فضای موزه و آثار نمایش داده‌شده، برای علاقه‌مندان به تاریخ، هنر و فرهنگ ایران تجربه‌ای غنی و آموزنده به ارمغان می‌آورد.
پیاده‌راه جنگلی تفرش
پیاده‌راه جنگلی تفرش یکی از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری شهرستان تفرش است که به‌عنوان یک مسیر تفریحی و طبیعی، محبوبیت زیادی بین علاقه‌مندان به طبیعت و پیاده‌روی دارد.
این پیاده‌راه در دل جنگل‌های سرسبز و کوهستانی تفرش واقع شده و فضایی آرام و دلپذیر برای گردشگران فراهم می‌آورد وو مسیر پیاده‌روی از میان درختان بلند و گیاهان مختلف عبور کرده و در طول مسیر، مناظری زیبا از کوه‌ها و دشت‌های اطراف به چشم می‌خورد.
این پیاده‌راه جنگلی علاوه بر اینکه فرصت مناسبی برای پیاده‌روی و لذت بردن از طبیعت است، به‌ویژه در فصول بهار و تابستان به‌عنوان مکانی عالی برای تفریح و رهایی از دغدغه‌های روزمره شناخته می‌شود.
هوای مطبوع، صدای پرندگان و چشم‌اندازهای طبیعی باعث می‌شود تا این مسیر برای کسانی که به دنبال آرامش و ارتباط با طبیعت هستند، تجربه‌ای بی‌نظیر باشد.
پیاده‌راه جنگلی تفرش به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان، به جذب گردشگران و طبیعت‌گردان کمک کرده و ارزش ویژه‌ای در حفظ و معرفی زیبایی‌های طبیعی منطقه دارد.
آبشار قطره باران
این آبشار که در روستای کوریان، در فاصله ۳۰ کیلومتری شمال غرب شهر تفرش قرار دارد، یکی از جاذبه‌های طبیعی و دیدنی شهرستان تفرش در استان مرکزی است که با زیبایی خاص خود، گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند این آبشار در دل طبیعت بکر و کوهستانی تفرش قرار دارد و به دلیل ارتفاع مناسب و جریان آب شفاف، منظره‌ای خیره‌کننده و جذاب ایجاد کرده و صدای آرامش‌بخش آب که از دل صخره‌ها جاری می‌شود، فضایی دلنشین و معنوی به منطقه بخشیده است.
صنایع دستی
گلیم بافی، درویش دوزی یا تفرشی دوزی، آئینه کاری، بافتنی سنتی، تذهیب، منبت چوب، معرق چوب، احجام چوبی، ساز سنتی، سراجی سنتی، قلم زنی، چاقو سازی، ملیله سازی و نقاشی روی چرم نیز صنایع دستی این خطه به شمار می‌رود.
با توجه به راه اندازی چندین اقامتگاه بوم‌گردی در روستاهای این شهرستان از جمله روستای سرآبادان، هر ساله گردشگران بسیاری در ایام نوروز و تابستان به این خطه سفر و از طبیعت بکر و دست نخورده این شهرستان بازدید می‌کنند.