روان‌درمانی زیر سایه قضاوت از نگاه پنج شهروند یزدی - تسنیم
در حالی که اختلالات روانی در دهه اخیر روندی فزاینده یافته اند، مراجعه به روان پزشک همچنان در جامعه ای چون یزد با سکوت، تردید و حتی شرم همراه است، پنج روایت از دل شهر از واقعیت هایی پرده برمی دارند که کمتر دیده و کمتر شنیده شده اند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از یزد، در جهان معاصر، سلامت روان دیگر موضوعی حاشیه‌ای تلقی نمی‌شود و بسیاری از جوامع، آن را در سطح سلامت جسمی و حتی بالاتر از آن ارزیابی می‌کنند.
انسان مدرن زیر فشارهای بی‌وقفه زندگی روزمره، به حمایت روانی نیاز دارد و برای تأمین این نیاز، به متخصصان سلامت روان مراجعه می‌کند.
با این حال در ایران، موضوع مراجعه به روان‌پزشک یا روان‌شناس همچنان با تردید، ترس و گاه با شرم مواجه می‌شود.
بسیاری از افراد، به‌رغم احساس رنج درونی، از بیان مشکلات روانی خود خودداری می‌کنند و ترجیح می‌دهند این رنج را در خلوت خویش دفن کنند.
جامعه با برچسب‌هایی چون «دیوانه»، «ضعیف» یا «ناتوان»، فرد را از جست‌وجوی درمان بازمی‌دارد و مانع از گفت‌وگوی آزاد درباره سلامت روان می‌شود.
این ترس ریشه‌دار، نه‌تنها در میان اقشار سنتی، بلکه در میان تحصیل‌کردگان و جوانان نیز قابل مشاهده است و نشان از یک درد مزمن فرهنگی دارد.
در چنین شرایطی، ناآگاهی، قضاوت‌های اجتماعی، کمبود زیرساخت‌ها، و سیاست‌های نادرست بهداشت روان، دست به دست هم داده‌اند تا سلامت روان مردم را به مسئله‌ای ثانویه تبدیل کنند.
در این گزارش، خبرنگار تسنیم با شهروندانی از نقاط مختلف یزد گفت‌وگو کرده تا از زبان خودشان این را بشنویم که چرا از مراجعه به روان‌پزشک می‌هراسند و چگونه این هراس، مسیر زندگی آنان را تغییر داده است.
سکوتی که آموزش را در هم شکست
میرحسینی یکی از شهروندان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در یزد با اشاره به تجربه شخصی خود در مواجهه با اختلالات روانی، از ترس و اضطرابی سخن گفت که سال‌ها مانع از مراجعه‌اش به روان‌پزشک شده بود.
وی عنوان کرد که فشارهای اطرافیان و نگاه منفی جامعه به مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی روان، عامل اصلی این تعلل بوده است.
این شهروند تأکید کرد که پس از گذر از دوره‌ای دشوار و مواجهه با اختلال خواب و اضطراب مزمن، در نهایت تصمیم به درمان گرفت و نتیجه این اقدام را بسیار مؤثر دانست.
وی از این که جامعه هنوز درمان روانی را با انگ و قضاوت همراه می‌داند، ابراز تأسف کرد.
ترسی که از نگاه دیگران زاده شد
دهقان هم در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در یزد، با اشاره به تجربیات خود در دوران آمادگی برای آزمون کارشناسی ارشد، از بروز نشانه‌هایی چون تنگی نفس و حملات اضطرابی خبر داد که به گفته او، ناشی از فشارهای روحی مداوم بوده‌اند.
وی عنوان کرد که علی‌رغم آگاهی از وضعیت خود، به دلیل ترس از برچسب خوردن، از مراجعه به روان‌پزشک امتناع ورزیده است.
این شهروند عنوان کرد: تنها پس از تشدید علائم و با اصرار خانواده، تصمیم به مراجعه گرفت و اکنون تحت درمان قرار دارد.
وی افزود که اگرچه درمان اثربخش بوده، اما همچنان از بیان این موضوع در جمع خودداری می‌کند، زیرا نگاه جامعه را نسبت به درمان روانی، قضاوت‌گرانه می‌داند.
سوگواری که به سکوت بدل شد
حسینی‌پور هم از دیگر شهروندانی بود که با خبرنگار تسنیم در این رابطه صحبت کرد، وی با اشاره به دوره پس از فوت همسر خود، از تجربه افسردگی و احساس بی‌انگیزگی شدیدی سخن گفت که زندگی روزمره‌اش را مختل کرده بود.
وی عنوان کرد که در آن دوران، اطرافیان نه‌تنها حمایت کافی نداشتند، بلکه مراجعه به روان‌پزشک را بی‌مورد تلقی می‌کردند.
این شهروند گفت: در نهایت با پیشنهاد دخترش تصمیم به مراجعه گرفت و با گذراندن جلسات درمان، به آرامش نسبی رسید.
وی تأکید کرد که عدم آگاهی عمومی از نشانه‌های اختلالات روانی و تابوی مراجعه به پزشک، مهم‌ترین مانع در مسیر درمان او بوده است.
مسافری که مسیر را تغییر داد
یکی دیگر از شهروندان که خبرنگار تسنیم با وی صحبت کرد، قربانی بود، وی با اشاره به تجربه شخصی خود در مواجهه با اضطراب‌های مزمن حین کار، اظهار داشت: مدت‌ها علائم جسمی مانند تهوع، تپش قلب و خستگی مفرط را تجربه کرده و آن‌ها را ناشی از فشار کاری پنداشته است.
وی بیان کرد که توصیه یکی از مسافرانش برای مراجعه به روان‌پزشک، نقطه آغاز تغییر مسیر زندگی او بوده است.
این شهروند اعلام کرد که پس از شروع درمان، وضعیت روحی‌اش به شکل محسوسی بهبود یافته است.
با این حال، وی اذعان داشت که همچنان از بازگو کردن موضوع درمان خود در جمع، اجتناب می‌کند، زیرا نگاه جامعه را نسبت به درمان‌های روانی، ناپذیرا و مشحون از سوءتفاهم می‌داند.
آینده‌ای در گرو یک سکوت اجباری
طالبی هم به عنوان یک شهروند که در یزد زندگی می‌کند در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به سال‌های نوجوانی خود، از احساس بی‌ارزشی، انزوا و تمایل به گریه‌های شبانه سخن گفت که به‌طور مداوم با او همراه بوده است.
وی عنوان کرد که پیشنهاد مشاور مدرسه برای مراجعه به روان‌پزشک با مخالفت شدید خانواده مواجه شده و این مخالفت، مسیر درمان او را مسدود کرده است.
این شهروند افزود که به‌رغم نیاز آشکار به درمان، به دلیل ترس از پیامدهای احتمالی برای آینده تحصیلی و شغلی، از پیگیری موضوع صرف‌نظر کرده است.
وی ابراز امیدواری کرد که در آینده‌ای نه‌چندان دور، فضای اجتماعی به‌گونه‌ای تغییر کند که مراجعه به روان‌پزشک نه یک تابو، بلکه یک حق طبیعی تلقی شود.
روان، نادیده‌ترین نیاز یک شهر
مرور روایت‌های پنج شهروند یزدی، تصویری روشن و نگران‌کننده از وضعیت سلامت روان در جامعه امروز ارائه می‌دهد؛ جامعه‌ای که در آن مراجعه به روان‌پزشک، هنوز نه یک تصمیم درمانی، بلکه کنشی پُرریسک از نظر آبرو، حیثیت و قضاوت اجتماعی تلقی می‌شود.
تجربه مشترک این افراد، ترس از دیده شدن، واهمه از برچسب خوردن و انکار درد روانی در بستر خانواده، مدرسه و روابط اجتماعی بود.
با آن که نقش نهادهای بهداشتی و رسانه‌ای در آموزش عمومی سلامت روان در سال‌های اخیر پررنگ‌تر شده، اما واقعیت میدانی در یزد نشان می‌دهد که این تلاش‌ها هنوز به تغییر نگرش عمومی منجر نشده است.
جامعه‌ای که بیماری جسم را به‌راحتی می‌پذیرد، اما بیماری روان را همچنان با «جنون» یا «ضعف شخصیت» مترادف می‌داند، در برابر پذیرش نیاز به درمان روان‌پزشکی مقاومت نشان می‌دهد.
با توجه به این وضعیت، لزوم توجه نهادهای فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای به زدودن انگ‌های اجتماعی از روان‌درمانی و نهادینه‌سازی مفهوم «سلامت روان به مثابه یک حق عمومی» بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
کمپین سلامت روان که با عنوان حال خوب از 23 تا 29 فروردین برگزار می‌شود اقدامی مهم، قابل تاثیر و لازم برای آغاز مسیر تغییر این چنین ترس‌ها و مشکلات در جامعه است.
انتهای پیام/781/
