فرصت‌های تازه در راه است؛ نفت ایران آماده جذب سرمایه گذاری خارجی
گفت و گوی مدیرعامل اسبق شرکت مهندسی و توسعه نفت داشته، را در تمامی ابعاد جذب سرمایه، مدل‌های تامین مالی، چالش‌های بروکراتیک و ضرورت همکاری‌های فنی و اقتصادی را می‌خوانید.
باشگاه خبرنگاران جوان - در شرایطی که تحولات اقتصادی و چالش‌های سرمایه گذاری در صنعت نفت به یکی از موضوعات استراتژیک تبدیل شده است، بررسی دقیق فرصت‌های موجود و رفع موانع حائز اهمیت بالایی است.
در همین راستا، پایگاه اطلاع رسانی شرکت ملی نفت ایران، گفت و گویی جامع با ناجی سعدونی؛ مدیرعامل اسبق شرکت مهندسی و توسعه نفت داشته، گفت و گویی که در آن به تمامی ابعاد جذب سرمایه، مدل‌های تامین مالی، چالش‌های بروکراتیک و ضرورت همکاری‌های فنی و اقتصادی پرداخته شده است.
ماحصل این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید:
باتوجه به تحریم‌های تاریخی و محدودیت‌های تأمین مالی برگزاری رویداد تحول در سرمایه گذاری و توسعه بالادست نفت و گاز را چقدر استراتژیک ارزیابی می‌کنید؟
این رویداد را بسیار مهم، بدیع و با آثار چند وجهی در ابعاد اقتصادی، صنعتی، رفاهی و تحول آفرین ارزیابی می‌کنم.
شاید بتوان گفت این اقدام و رویداد مهم‌ترین اقدام و تدبیر دولت چهاردهم در بخش نفت و گاز دوره چهار ساله آینده خواهد بود.
به اعتقاد من، این رویداد کاملاً منطبق با نامگذاری و تسمیه سال ۱۴۰۴ یعنی سرمایه‌گذاری برای تولید است و می‌تواند نقطه شروع خوبی در سرمایه‌گذاری بخش بالادستی نفت و گاز و آغاز مسیر و راهی مهم و متضمن رونق اقتصادی و تأمین کننده انرژی برای آینده کشور باشد.
آیا مدل‌های جدید تأمین مالی می‌توانند جایگزین کارآمدی برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی باشند؟
مشکل ما در جلب سرمایه‌گذار مستقیم خارجی نوع مدل مالی نیست.
مدل‌های مالی براساس چارچوب‌های قراردادی PSA, IPC, BYE.BUCK و ...
و یا هر نوع قرارداد بلند مدت دیگر در فرآیند مذاکره با سرمایه‌گذار توافق می‌شود و البته برخی قرارداد‌ها و مدل‌ها جذابیت بیشتری دارند.
اصولاً مدل‌های مالی توسط سرمایه‌گذار پیشنهاد می‌شود.
ما باید اولاً امنیت سرمایه‌گذاری را تأمین و تسهیل و مشکل تحریم‌های بین المللی را حل کنیم.
در این مقطع و به ویژه بعد از برگزاری رویداد ۰۲/۰۲/۱۴۰۴، شرکت ملی نفت ایران برای جلب سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی به موازات این رویداد باید بانک‌ها، صندوق توسعه و سرمایه‌های مردمی را برای سرمایه‌گذاری در بخش بالادست صنعت نفت و گاز تشویق کند.
روند مذاکرات و فرآیند تصمیم‌گیری را کوتاه و آسان کند.
چگونه می‌توان تضمین داد که پروژه‌های معرفی‌شده (مثل جمع‌آوری گاز‌های مشعل یا خطوط لوله) از توجیه اقتصادی کافی برای سرمایه‌گذاران خصوصی برخوردار باشند؟
پروژه جمع‌آوری گاز‌های مشعل، خطوط لوله، احداث مخازن و ..
هر کدام شرایط و منافع ویژه خاص خود را برای سرمایه‌گذاران دارند.
به اعتقاد اینجانب هر چه سریع‌تر باید باقی‌مانده گاز‌های مشعل در حدود چهل میلیون متر مکعب در روز را منحصراً به سرمایه‌گذاران داخلی واگذار و در شیوه نامه موجود و نوع قراردا‌های سرمایه‌گذاری تسهیلات و مشوق‌های اضافی در نظر بگیریم.
مثلاً زمان قرارداد را از ۲ سال ساخت و ۳ سال بهره‌برداری به ۲ سال ساخت و ۱۰ سال بهره‌برداری تغییر دهیم.
قیمت یوتیلیتی و اجاره زمین را برای آنها کمتر و جذاب‌تر کنیم.
با این اقدامات ظرف دو سال آینده کلیه مشعل‌ها جمع‌آوری و حدود ۵۰ میلیون مترمکعب گاز در روز به حجم گاز تولیدی کشور اضافه خواهد شد.
در مورد خطوط لوله و مخازن و تلمبه خانه‌ها و ایستگاه‌های تقویت فشار گاز نیز افزون بر پرداخت ۱۰ درصد هزینه مالی (cost of money)، بسته‌های EPC جذاب با سود حداقل ۱۵ درصد برای سرمایه‌گذاران تضمین شود.
با توجه به تجربه همکاری با شرکت‌هایی همچون توتال، انی یا شورون که به علت تحریم‌ها از ایران خارج شدند، چه درس‌هایی برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاران جدید می‌توان گرفت؟
مدل جدید قرارداد‌های نفتی در مقایسه با قرارداد‌های قبلی از نوع بیع متقابل از نظر دوره قراردادی و نحوه پرداخت پاداش پیمانکار و تضمین همه هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم و هزینه مالی متفاوت، بهتر و جذاب‌تر است و تا حدودی ریسک سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد.
آنچه که ما باید به آن توجه ویژه داشته باشیم، اختیار عمل سرمایه‌گذار و توسعه‌دهنده میدان را در دوره توسعه افزایش دهیم و بیش از حد متعارف مانع کار او نشویم.
رفع موانع بوروکراتیک چقدر می‌توان موثر باشد؟
بخشی از موانع و تأخیر‌ها در سطح وزارت نفت است.
برخی دیگر در سطح و دایره سازمان برنامه بودجه و برخی در سطح دولت و سایر نهاد‌های عالی تصمیم‌گیری است.
اطلاع دارم باتوجه تأخیرات فراوان تلاشی برای کاهش این تأخیرات در دست بررسی و اقدام است.
به عبارتی حداقل دو سال و در برخی موارد چهار سال برای صدور مجوز وقت تلف می‌شود.
این مدت در مجموع باید حداکثر یک سال شود.
برای اجرای طرح‌های بالادستی صنعت نفت چه مشوق‌های مالیاتی یا تضمین‌های خریدی برای ترغیب سرمایه‌گذاران می‌توان در نظر گرفت؟
در نظر گرفتن قرارداد‌های طولانی مدت بیش از بیست سال، مشارکت در تولید، واگذاری حق فروش محصول، مذاکره انحصاری، حذف مالیات، دادن امتیاز ایجاد زنجیره‌های پائین دستی می‌توان کارآمد باشد.
در ضمن یکی از محدودیت ما در جذب سرمایه‌گذاران خارجی صرف نظر از شرایط تحریمی عدم تنوع در نوع قرارداد‌های سرمایه‌گذاری بلند مدت است.
گمان می‌برم به تدریج تا حدودی بتوانیم از این نوع قرارداد‌ها هم با سرمایه‌گذاران داخلی و احیاناً خارجی منعقد کنیم.
در هرحال ما باید هر چه سریع‌تر از ذخایر و منابع خدادادی در جهت احداث و ایجاد زیر ساخت‌های کشور، رونق صنایع و تأمین انرژی و ایجاد درآمد بهره برداری و استفاده مؤثرتر و مطلوب‌تر از این ذخایر را در رأس برنامه‌های خود داشته باشیم.
آیا برگزاری این رویداد می‌تواند نقطه عطفی برای تغییر تصویر ایران از یک مقصد پرریسک به یک بازار جذاب در حوزه بالادستی باشد؟
ایجاد جذابیت برای سرمایه‌گذاران چه داخلی و چه خارجی زمانی معنا پیدا می‌کند که ریسک‌های سرمایه گذاری به حداقل برسند و فضای امن و قابل‌اعتمادی برای سرمایه‌گذاری فراهم شود.
اقداماتی مانند افزایش نرخ بازگشت سرمایه، طولانی کردن مدت قرارداد‌ها یا حذف مالیات‌ها در فضای باثبات، می‌تواند مؤثر و راهگشا باشد.
با این حال، برگزاری چنین رویدادی را می‌توان گامی مثبت و رو به جلو در مسیر اصلاحات و بهبود شرایط دانست.
امیدوارم با تداوم این تلاش‌ها، موانع به تدریج برطرف شده و جذابیت‌های صنعت نفت ایران برای سرمایه‌گذاران، بیش از پیش نمایان شود.
در این مسیر، جلب اعتماد سرمایه‌گذاران داخلی به‌ویژه بخش خصوصی اولویت دارد.
باید با طراحی مشوق‌های مناسب، تضمین امنیت سرمایه و ارائه بازدهی منطقی، آنان را به حضور و مشارکت در پروژه‌ها ترغیب کنیم
برای دستیابی به ظرفیت تولید روزانه پنج میلیون بشکه، به چه میزان سرمایه‌گذاری و در طول چند سال نیاز است؟
برای دستیابی به هدف ۵ میلیون بشکه ظرفیت تولید نفت در روز، لازم است حدود ۱.۵ میلیون بشکه به ظرفیت فعلی افزوده شود که این افزایش از محل توسعه میادین جدید و بهره‌برداری بهینه از میادین توسعه‌یافته امکان‌پذیر خواهد بود.
برآورد‌ها نشان می‌دهد برای تحقق این افزایش ظرفیت، سرمایه‌ای معادل ۴۵ تا ۵۰ میلیارد دلار نیاز است.
با این حال، در صورت رفع موانع موجود، تسهیل فرآیند‌های تصمیم‌گیری و جلب همراهی مجریان پروژه‌ها و مقامات محلی، می‌توان این هدف را در یک بازه زمانی حداقل پنج‌ساله و در چند مرحله عملیاتی کرد.
افزایش ظرفیت تولید به ۵ میلیون بشکه در روز، نه تنها جایگاه ایران را در بازار جهانی نفت تقویت می‌کند، بلکه نویدبخش شکوفایی اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری‌های کلان در این صنعت راهبردی خواهد بود.
در توسعه میدان‌های مشترک هیدروکربوری، رقابت‌پذیری ایران در قیاس با کشور‌های همسایه را چطور ارزیابی می‌کنید.
ایران با برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز در ۲۷ میدان مشترک با کشور‌های همسایه از جمله عراق، عربستان، امارات، قطر، عمان، کویت و ترکمنستان، ظرفیت قابل‌توجهی برای ایفای نقش پررنگ‌تر در بازار انرژی منطقه‌ای و جهانی دارد.
هم‌اکنون زمان آن فرا رسیده که با نگاهی نو و اقدامات هدفمند، مسیر توسعه میادین مشترک به ویژه در مناطق دریایی را با سرعت و بهره‌وری بیشتری دنبال کنیم تا سهم ایران از این منابع ارزشمند به سطح شایسته‌ای برسد.
همچنین با اتکاء به توان داخلی و تقویت شرکت‌های اکتشاف و تولید ایرانی در ابعاد مختلف و تشویق سرمایه‌گذاران، صنعت‌گران، پیمانکاران و مشاورین داخلی، توسعه میادین به ویژه میادین مشترک را به سرعت پیش ببریم.
