البرز؛ جایی که سرمایه‌گذار برای تولید باید بجنگد! - تسنیم
البرز که باید به عنوان پلی راهبردی میان تولید و بازار ملی و حلقه واسط میان کارآفرین و مصرف کننده، فناوری و صنعت عمل کند، برای بسیاری از سرمایه گذاران تبدیل به مسیری پرسنگلاخ شده که در آن، «ایستادگی برای تولید» به جنگی بی پایان و فرساینده بدل شده است.
به گزارش تسنیم از کرج، استان البرز که از نظر موقعیت جغرافیایی، دسترسی به بازار پایتخت، وجود شهرک‌های صنعتی متعدد و نیروی انسانی جوان و تحصیل‌کرده، در ردیف استان‌های ممتاز کشور قرار دارد، تاکنون نتوانسته از این ظرفیت‌های بی‌نظیر بهره کافی را ببرد و با وجود همه ظرفیت‌های اقتصادی و صنعتی خود، سال‌هاست زیر بارِ بروکراسی پیچیده، فرسودگی زیرساخت‌ها و بی‌ثباتی مدیریتی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری را یکی پس از دیگری از دست می‌دهد.
این استان که باید به‌عنوان پلی راهبردی میان تولید و بازار ملی و حلقه واسط میان کارآفرین و مصرف‌کننده، فناوری و صنعت عمل کند، در واقعیت، برای بسیاری از سرمایه‌گذاران تبدیل به مسیری پرسنگلاخ شده که در آن، «ایستادگی برای تولید» دیگر یک انتخاب نیست، بلکه به جنگی بی‌پایان و فرساینده بدل شده است.
جنگی که در آن، سرمایه‌گذاران نه‌تنها با موانع بیرونی بلکه با پیچ‌وخم‌های بی‌منطق اداری، تصمیمات ناهماهنگ، تعلل در پاسخگویی و نبود یک راهبرد شفاف و پایدار روبه‌رو هستند.
یک سرمایه‌گذار در البرز نه‌تنها باید سرمایه و در برخی موارد تمام هست و نیست خود را به میدان اقتصاد بیاورد، بلکه باید صبوری، انگیزه، واسطه و حتی شانس را نیز با خود همراه کند تا شاید بتواند از پیچ‌وخم ادارات و جلسات بی‌نتیجه عبور کند و به نقطه‌ای از اطمینان و اجرا برسد.
رهبر معظم انقلاب در آغاز سال 1404، شعار راهبردی «سرمایه‌گذاری برای تولید» را انتخاب و آن را اعلام کردند که باید سرلوحه تمامی امور قرار گیرد.
سندی از درمان‌های نجات‌بخش اقتصاد ایران
این شعار، صرفاً یک توصیه اخلاقی نیست، بلکه سندی از درمان‌های نجات‌بخش اقتصاد ایران است که مسئولیت اجرای آن، به‌ویژه بر دوش مدیران اجرایی سنگینی می‌کند.
اما سؤال اینجاست که آیا مدیران استان البرز برای تحقق این شعار، آماده عبور از مصلحت‌اندیشی‌های بی‌ثمر و ورود به میدان واقعی اقتصاد هستند؟
آیت‌الله سید محمدمهدی حسینی همدانی، نماینده ولی‌فقیه در استان البرز و امام‌جمعه کرج، به شعار سال 1404 اشاره می‌کند و می‌گوید: مرحله اول شعار «سرمایه‌گذاری برای تولید» به بخش خصوصی مربوط می‌شود و برای تحقق آن لازم است مفهوم‌سازی دقیق و عملیاتی صورت گیرد که در این میان، حضور مردم و بهره‌برداری از ظرفیت‌های مردمی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی ادامه می‌دهد: هدف این نیست که همه افراد صاحب صنایع بزرگ شوند، بلکه باید در فضاهای اقتصادی کوچک و متوسط وارد شویم و تولیدات خود را عرضه کنیم.
استان البرز با داشتن ظرفیت‌های تولیدی بالا، می‌تواند با همکاری کشورهای همسایه و استفاده از پتانسیل مردم، به تحقق اهداف اقتصادی و شعار سال کمک کند.
متولیانی که مانع توسعه می‌شوند
مجتبی عبداللهی، استاندار البرز با تأکید بر انجام اقدامات مؤثر در راستای رفع مشکلات مردم به‌ویژه در مناطق محروم توسط مدیران، مطرح می‌کند: استفاده از ظرفیت‌های استان برای ایجاد ثروت و پیشرفت در زمینه‌های مختلف و نیز توجه ویژه به مولدسازی منابع، موضوع بسیار مهمی است.
وی خاطرنشان می‌کند: استان البرز با ظرفیت‌های بی‌نظیر خود می‌تواند در سال‌های آینده به الگویی برای سایر استان‌ها در زمینه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی تبدیل شود، بنابراین مسئولان باید از این ظرفیت‌ها و فرصت‌ها به بهترین نحو استفاده کنند.
لذا به مدیران توصیه می‌کنیم همواره در میان مردم بوده و مشکلات آن‌ها را شناسایی کنند و پیگیر مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی استان باشند.
این در حالی است که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و حتی استان‌های موفق داخلی، «دولت» و «مدیران» نقش تسهیلگر، پشتیبان و هموار کننده مسیرهای تولید را بر عهده دارند تا سرمایه‌گذار و تولیدکننده بتوانند به‌خوبی این مسیر را طی کنند و به موفقیت برسند اما در استان جوان و بدون زیرساخت البرز گاهی این احساس به وجود می‌آید که دستگاه‌ها و متولیان امر، خود به مانعی پیش روی توسعه بدل شده‌اند.
در چنین شرایطی، نه‌تنها سرمایه‌گذار از ادامه مسیر دلسرد می‌شود، بلکه پیام ناامیدی را به دیگر فعالان اقتصادی نیز مخابره می‌کند و در بسیاری موارد، این ماجرا نتیجه‌ای جز انصراف سرمایه‌گذاران را به دنبال ندارد.
آثار و حاصل این عدم همکاری‌ها و سنگ‌اندازی‌ها را می‌توان در پروژه‌های نیمه‌کاره، سوله‌های متروک، اشتغال ناقص و کاهش انگیزه جوانان برای ورود به حوزه تولید در این استان مشاهده کرد.
استانی با ظرفیت‌های کلان اما عملکرد حداقلی
البرز اگرچه کوچک‌ترین و جوان‌ترین استان کشور است، اما با برخورداری از بیش از 3 هزار و 500 واحد صنعتی، چندین شهرک صنعتی فعال، نزدیکی به تهران، دسترسی گسترده به راه‌های مواصلاتی، نیروی انسانی تحصیل‌کرده و بازار مصرف عظیم، یکی از مهم‌ترین قطب‌های صنعتی ایران محسوب می‌شود، بنابراین توسعه اقتصادی در آن همت بیشتری می‌طلبد که این امر نیز جز با همکاری دستگاه‌های متولی در جلوگیری از سنگ‌اندازی‌ها میسر نمی‌شود.
سید احمد میرجلیلی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی استان البرز با بیان اینکه تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران علیرغم وجود سختی‌ها و تلاش‌های صورت گرفته همچنان به کار و فعالیت خود ادامه داده‌اند، می‌افزاید: حمایت‌های مورد انتظار از سوی دولت و نهادهای مرتبط به‌طور کامل محقق نشده و موانع برای فعالان اقتصادی از سوی شهرداری‌ها، بخشداری‌ها، دهداری‌ها، تعزیرات، دارایی و به دلیل مواردی مانند صدور بخشنامه‌های متعدد خلق‌الساعه بدون مشورت با بخش خصوصی، همچنان از چالش‌های جدی فعالان اقتصادی محسوب می‌شود.
وی با اشاره به وجود مشکلات ساختاری در نظام اداری کشور عنوان می‌کند: فرآیندهای طولانی‌مدت اخذ مجوزهای تولید، کمبود انرژی، هزینه‌های سنگین عوارض و مالیات‌ها و نیز نرخ بهره غیرمتعارف بانک‌ها که در بازه 35 تا 40 درصد محاسبه می‌شود، انگیزه سرمایه‌گذاری و تولید را به‌شدت کاهش داده است.
این مسائل را بارها مطرح کرده‌ایم اما تاکنون شاهد تصمیم‌گیری‌های قاطع و مؤثر در حمایت از سرمایه‌گذاران نبوده‌ایم.
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی استان البرز می‌گوید: این مجموعه در پشتیبانی از فعالان اقتصادی، از طریق پیگیری مستمر مشکلات و معضلات آنان در سلسله نشست‌های شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، کمیسیون‌ها و تشکل‌های تخصصی اتاق بازرگانی و حضور نمایندگان خود در جلسات استانی، از تولیدکنندگان و صادرکنندگان حمایت می‌کند.
بروکراسی اداری، سد راه تولید
میرجلیلی ادامه می‌دهد: تاکنون بیش از 20 نفر از اعضای اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان میوه و تره‌بار البرز در امارات سرمایه‌گذاری کرده‌اند و از مرحله تولید تا بسته‌بندی و صادرات، فعالیت خود را به‌صورت مستقل مدیریت می‌کنند.
این موفقیت نشان‌دهنده ظرفیت بالای استان البرز در بخش کشاورزی و صادرات است.
با نیم‌نگاهی به واقعیت‌های میدانی به این نتیجه می‌رسیم که ظرفیت‌های استان البرز که قبلاً به آن‌ها اشاره شد، نه‌تنها بالفعل نشده‌اند، بلکه به‌واسطه مواردی ازجمله سخت‌گیری‌های اداری، ضعف شفافیت، موازی‌کاری بین دستگاه‌ها، نبود زیرساخت‌های اساسی مانند برق صنعتی، آب، جاده‌های دسترسی و اینترنت صنعتی و از همه مهم‌تر بی‌ثباتی در مدیریت اجرایی استان، به مانعی برای سرمایه‌گذاری برای تولید نیز تبدیل شده‌اند.
امروزه سرمایه‌گذار که از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های استان صنعتی البرز باخبر می‌شود با چشم‌اندازی روشن به البرز می‌رود، اما به‌قدری معطل دریافت مجوز، زمین، انشعابات و پاسخگویی دستگاه‌ها می‌ماند که یا فرسوده می‌شود یا تصمیم به مهاجرت به استان‌های دیگر می‌گیرد و این دقیقاً همان‌جایی است که نقش مدیران استان باید از یک نقش تشریفاتی به نقشی حیاتی و تعیین‌کننده بدل شود تا سرمایه‌گذار را جذب کند.
امیرحسین قیطانی، رئیس کمیسیون بازرگانی، حمل‌ونقل و گمرک اتاق بازرگانی استان البرز، با اشاره به شعار سال اذعان می‌کند: اگر این شعار به‌درستی تبیین و اجرایی شود، می‌تواند به‌عنوان نقشه راهی برای تحول اقتصاد کشور عمل کند.
برای دستیابی به جایگاه شایسته در اقتصاد جهانی، باید تولید را یک فرآیند راهبردی و سرمایه‌گذار را نه صرفاً تأمین‌کننده منابع، بلکه شریک توسعه قلمداد کنیم.
وی بر الزامات جذب سرمایه تأکید و مطرح می‌کند: سرمایه‌گذار برای ورود به حوزه تولید، نیازمند امنیت، شفافیت و بازگشت منطقی سرمایه است اما در نبود این مؤلفه‌ها، سرمایه به سمت بازارهای غیرمولد و سوداگرانه سوق پیدا می‌کند.
استان البرز دارای ظرفیت‌های بالقوه‌ای برای شکل‌گیری زنجیره‌های تولیدی، صادراتی است، اما برای جذب سرمایه‌های خرد و کلان، معرفی پروژه‌های اقتصادی با توجیه فنی، بازده واقعی و بازار هدف روشن، ضرورت دارد.
سرمایه‌گذار مانده در صف مجوز
رئیس کمیسیون بازرگانی، حمل‌ونقل و گمرک اتاق بازرگانی استان البرز مطرح می‌کند: در سال‌های اخیر فعالان اقتصادی با چالش‌هایی ازجمله نوسانات نرخ ارز و تغییرات ناگهانی سیاست‌های گمرکی و مالیاتی مواجه بوده‌اند.
ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل و کندی فرآیند ترخیص کالا و نبود زیرساخت‌های صادراتی از دیگر موانع سرمایه‌گذاری در استان البرز هستند.
قیطانی می‌گوید: برای توسعه سرمایه‌گذاری در تولید، دولت باید از رویکرد دستوری فاصله گیرد و نقش تسهیلگر را ایفا کند.
حمایت واقعی از تولید زمانی محقق می‌شود که موانع بروکراتیک رفع و ضمانت‌نامه‌های دولتی برای پروژه‌های تولیدی ارائه و زیرساخت‌های حمل‌ونقل و صادرات تقویت شوند.
اگر دولت در پروژه‌هایی نظیر توسعه زیرساخت‌های منطقه ویژه اقتصادی پیام و فرودگاه بین‌المللی آن، حضور هدفمند و حمایتی داشته باشد، بخش خصوصی نیز انگیزه لازم برای ورود و سرمایه‌گذاری به استان را خواهد داشت.
محمد انصاری، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان البرز نیز شعار سال را حرکتی کلیدی در راستای تحول در عرصه اقتصادی کشور و استان البرز عنوان و بیان می‌کند: انتخاب این شعار، گویای آن است که رهبر معظم انقلاب به‌درستی مهم‌ترین نیاز بخش اقتصادی کشور را مورداشاره قرار داده‌اند که تحقق آن مستلزم توجه به شاخص‌های مختلفی تولید مانند تأمین مواد اولیه، نقدینگی و نوسازی ماشین‌آلات است.
قطعاً مشارکت مردم در این حوزه یکی از ارکان مهم در کنار سرمایه‌گذاری‌های بخش دولتی و تعاونی خواهد بود.
وی بیان می‌کند: سرمایه‌گذاری نیاز ضروری بخش اقتصاد است که متعاقب آن، رونق تولید نیز رقم می‌خورد لذا اگر ما به دنبال تولید پایدار هستیم تنها با حصول سرمایه‌های مردمی در این بخش نتیجه مطلوبی خواهیم گرفت.
با تقویت تولید، رشد اقتصادی نیز محقق خواهد شد؛ در برنامه هفتم توسعه برای اقتصاد کشور به‌طور متوسط در سال باید نرخ رشد حدود 8 درصدی هدف‌گذاری شود.
در این برنامه هدف‌گذاری سهم صنعت 8.5 درصد و برای سایر بخش‌ها مانند معدن و صادرات غیرنفتی هم اعداد خاصی پیش‌بینی‌شده است.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان البرز می‌افزاید: در مجموع، کشور باید به رشد اقتصادی تعیین‌شده در پایان برنامه دست یابد که بهبود وضعیت معیشت مردم را در پی دارد؛ یکی از شاخص‌های رشد اقتصادی، پایداری عوامل تولید یعنی تأمین به‌موقع مواد اولیه، نوسازی ماشین‌آلات و مواردی از این دست هستند که می‌توانند به پایداری تولید کمک کنند.
بخش صنعت و تولید کشور و البرز سال ویژه‌ای را پشت سر گذاشت.
واقعیت با شعارهای مسئولان فاصله دارد
به گفته انصاری، در حوزه تأمین ارز و مراودات اقتصادی با موانع و محدودیت‌هایی مواجه شدیم که سبب شدند بخش تولید در حد ایده‌آل خود را نشان ندهد اما در بعضی از شاخه‌های صنعتی مانند حوزه‌های دانش‌بنیان و دارویی، البرز عملکردی درخشان داشت.
مجموعه مسئولان استان مصمم به تحقق شعار سال هستند؛ بر همین اساس ضمن تقویت کمیته‌های تخصصی، کارگروه سرمایه‌گذاری برای تولید در اداره کل صمت البرز، در کنار همه کمیته‌های تخصصی فعالیت خواهد داشت.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان البرز خاطرنشان می‌کند: این اداره کل در نظر دارد در این کارگروه به‌خوبی نقش‌آفرینی کند، از طرفی پیگیری پروژه‌های نیمه‌تمام صنعتی با پیشرفت بالای 60 درصد نیز در دستور کار قرار گرفته است.
با مشارکت وزارت اقتصاد و دارایی درصدد رفع گره از مشکلات صنایع راکد هستیم و قصد داریم برای حداقل 120 واحد صنعتی که دچار این عارضه شدند برنامه‌ریزی کنیم.
اگر به سخنان و برنامه‌های اعلامی مدیران در ابتدای هر سال توجه کنیم، تقریباً هیچ مدیری را نمی‌بینیم که شعار سال را نادیده بگیرد.
از بنرها و پیام‌های تبریک گرفته تا برنامه‌های راهبردی و نشست‌های خبری، همه از ضرورت تحقق شعار سال سخن می‌گویند.
اما آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد، فاصله‌ای معنادار با این شعارها دارد؛ گویی شعارها تنها برای عبور از فضای ابتدای سال و ایجاد تصویری هم‌راستا با رهنمودهای کلان نظام بیان می‌شوند، بی آنکه در عمق عملکرد مدیریتی نهادینه شوند.
تبدیل شعار سال به یک کلیشه تبلیغاتی
یکی از عوامل اصلی این فاصله، تغییرات سریع و بی‌برنامه مدیریتی است.
وقتی مدیری هنوز فرصت پیاده‌سازی ایده‌های خود را پیدا نکرده، جای خود را به فردی دیگر می‌دهد که با دیدگاه و اولویت‌هایی متفاوت وارد میدان می‌شود.
این تغییرات پیاپی موجب می‌شود فرآیند برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی به‌طور کامل طی نشود و درنتیجه، هیچ حرکت بنیادین و ماندگاری در راستای تحقق شعار سال شکل نگیرد.
در چنین فضایی، تحقق شعار سال بیش از آنکه یک برنامه عملیاتی و هدفمند باشد، به یک کلیشه تبلیغاتی تبدیل می‌شود؛ کلیشه‌ای که در آن گفتار جای رفتار را گرفته و عملاً تحولی پایدار ایجاد نمی‌شود.
تا زمانی که ثبات مدیریتی، پاسخگویی و ارزیابی مستمر در نظام اجرایی ما جایگاهی واقعی پیدا نکند، شعارهای هر سال، صرف‌نظر از محتوایشان، در حد همان شعار باقی خواهند ماند.
از تغییرات پیاپی تا سیاست‌زدگی مدیریتی
تغییرات مکرر مدیریتی در سطح استان، یکی از ریشه‌های اصلی ناکامی در جذب و حفظ سرمایه‌گذار است.
هر مدیری که به البرز می‌آید، قصد دارد از نو همه‌چیز را اختراع و آن‌ها را تجربه کند، اسم و رسمی به هم بزند و رزومه‌ای جور کند لذا بدون توجه به راه‌های قبلی و نتیجه‌ای که از اقدام جدید حاصل می‌شود، جلسات از صفر آغاز می‌شوند و پروژه‌هایی که باید به سرانجام برسند، در بلاتکلیفی باقی می‌مانند و ...
همین روند باعث می‌شود هیچ برنامه میان‌مدت یا بلندمدتی شکل نگیرد و هیچ راهبردی تداوم نیابد.
در کنار این موارد، برخی مدیران به‌جای عمل‌گرایی، درگیر ملاحظات سیاسی و باندی می‌شوند، تا جایی که بسیاری از سرمایه‌گذاران اذعان می‌کنند حتی برای کارهای قانونی‌شان باید واسطه یا بهتر است بگوییم پارتی داشته باشند، چون یا کانال‌های رسمی پاسخ‌گو نیستند یا مسیر قانونی آن‌قدر زمان‌بر است که هیچ توجیه اقتصادی ندارد.
نقش مدیران چیست؟
تسهیلگری یا ترمز؟
در ادبیات توسعه، مدیر موفق کسی است که بستر را برای ورود سرمایه فراهم کند، نه اینکه یا خود مانع شود و یا خواسته یا ناخواسته مانع‌تراشی کند.
درحالی‌که در البرز، عملکرد بسیاری از مدیران به‌گونه‌ای است که انگار با سرمایه‌گذار غریبه هستند یا تمایلی به ورود وی به چرخه اقتصاد ندارند.
آن‌ها درحالی‌که باید اعتمادسازی کنند، نا اطمینانی به وجود می‌آورند و درحالی‌که باید به بخش خصوصی احترام بگذارند، آن را به چشم رقیب یا متهم می‌نگرند و درحالی‌که باید با مردم همراه باشند، پشت درب‌های بسته جلسه برگزار می‌کنند و خروجی ملموسی هم ندارند و سرمایه‌گذار برای راه‌اندازی یک واحد تولیدی، باید رنج گریز از هزار مانع را بکشد.
برای تحقق شعار امسال، مدیران استان البرز باید با اولویت‌دهی واقعی به موضوع سرمایه‌گذاری، اقداماتی عملیاتی و نه شعاری انجام دهند که ازجمله آن‌ها می‌توان به تشکیل یک قرارگاه دائمی سرمایه‌گذاری با اختیارات اجرایی و حضور فعال بخش خصوصی، ساماندهی پنجره واحد سرمایه‌گذاری به‌گونه‌ای که همه مراحل صدور مجوز از طریق آن انجام شود، شفاف‌سازی کامل فرآیندها و اعلام عمومی مراحل، مدت‌زمان، هزینه‌ها و جلوگیری از برخوردهای سلیقه‌ای اشاره کرد.
مبارزه جدی با دلالی زمین و مجوز و شناسایی گلوگاه‌های فساد در حوزه واگذاری‌ها، تأمین زیرساخت‌های ضروری در شهرک‌های صنعتی شامل برق پایدار، آب صنعتی، جاده دسترسی، حمل‌ونقل کارگری و اینترنت صنعتی، هدایت سرمایه‌گذاری به سمت تولیدات دانش‌بنیان، صنایع تبدیلی، کشاورزی مدرن، گردشگری سلامت، داروسازی و فناوری‌های نوین و حمایت از مشاغل خرد و متوسط، کارآفرینان بومی، بانوان تولیدگر، مشاغل خانگی و استارتاپ‌ها از طریق تسهیلات، آموزش، فضای کار اشتراکی و بازارسازی دیجیتال هم از دیگر راهکارهایی هستند که باید به آن‌ها توجه شود.
اگر دیر بجنبیم، سرمایه‌گذار می‌رود
بدیهی است اگر مدیران استان البرز همچنان به همان شیوه‌های اداری، سنتی و گزارش‌محور اکتفا کنند، در پایان سال هیچ‌کس شعار 1404 را در کارنامه عملکرد آن‌ها نخواهد دید و نتیجه بی‌عملی مدیران چیزی جز سرمایه‌گذاران رفته از استان، واحدهای تولیدی به تعطیلی کشیده شده، کارگران بیکار، خانواده‌های مهاجرت کرده و جوانانی ناامید به آینده نیست؛ پس تا دیر نشده باید چاره‌ای اندیشید و راهکارهایی را مطرح و اجرا کرد.
در نقطه مقابل، اگر همین امروز مدیران جسارت به خرج دهند، تصمیمات محکم و سختی اتخاذ و بستر را برای سرمایه‌گذار هموار کنند، البرز نه‌تنها می‌تواند در تحقق شعار سال پیشتاز باشد، بلکه به الگویی موفق برای کل کشور تبدیل خواهد شد.
اگر امروز البرز می‌خواهد نقش خود را در تحقق شعار «سرمایه‌گذاری برای رشد تولید» ایفا کند، باید در گام نخست، از همین نقطه آسیب‌شناسی شروع کند.
باید بپذیرد که توسعه بدون برنامه، رشد بدون ثبات مدیریتی و سرمایه‌گذاری بدون زیرساخت، هرگز به سرمنزل مقصود نخواهد رسید.
پس بیایید تا دیر نشده چاره‌ای بیندیشیم وگرنه البرز، استانی که می‌توانست ویترین پیشرفت ایران باشد، در طاقچه فرصت‌های سوخته دفن خواهد شد.
گزارش: صدیقه صباغیان
انتهای پیام/
