آذربایجان شانزدهمین خریدار سلاح جهان؛ نگرانی در ارمنستان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، جمهوری آذربایجان در سال 2024 میلادی، تسلیحاتی به ارزش 2 میلیارد و 220 میلیون دلار خریداری کرده است.
داویت هاروتونیونوف، کارشناس نظامی ارمنی، با ارائه این آمار به نقل از داده‌های منتشر شده توسط «مرکز تحلیل تجارت جهانی اسلحه»، می‌گوید که آذربایجان در رتبه‌بندی جهانی خریداران سلاح در این سال، در جایگاه شانزدهم قرار گرفته است.
این کارشناس در گفتگو با خبرگزاری «آرمن‌پرس» خاطرنشان کرد که باکو به طور مکرر اتهامات نادرستی را علیه ارمنستان مطرح می‌کند مبنی بر اینکه ایروان با هدف حمله به آذربایجان در حال خرید و انباشت تسلیحات است؛ این در حالی است که به گفته وی، این خود جمهوری آذربایجان است که به طور پیوسته حجم و تنوع تسلیحات نظامی خود را افزایش می‌دهد.
هاروتونیونوف تأکید کرد: «نمی‌توان این احتمال را رد کرد که یکی از اهداف طرف آذربایجانی، آماده شدن برای یک تجاوز نظامی جدید و یک درگیری نظامی دیگر از طریق افزایش حجم تسلیحات باشد.»
چرا آذربایجان مسلح می‌شود؟
3 هدف احتمالی
به گفته این تحلیلگر ارمنی، اطلاعات مربوط به خریدهای گسترده تسلیحاتی توسط باکو در منابع باز نیز به راحتی قابل دسترسی است و حتی خود آذربایجان نیز گهگاه اطلاعاتی در مورد سلاح‌های خریداری شده یا برنامه‌های خرید آتی خود منتشر می‌کند.
هاروتونیونوف معتقد است باکو از این طریق چندین هدف را دنبال می‌کند:
1.
استفاده از قدرت نظامی به عنوان ابزار سیاسی: «طرف آذربایجانی، خرید تسلیحات را در وهله اول به عنوان یک منبع قدرت مهم در نظر می‌گیرد که تلاش می‌کند با استفاده از آن در دنیای امروز، مسائل سیاسی خود را نیز حل و فصل کند.»
2.
حفظ و تعمیق برتری نظامی بر ارمنستان: «باکو تلاش می‌کند تا حد امکان، موازنه قوای مطلوب به نفع خود را که پس از جنگ 44 روزه 2020 در برابر ارمنستان به دست آورد، حفظ کرده و حتی عمیق‌تر کند و اجازه ندهد طرف ارمنی این توازن را احیا کند.»
3.
آماده‌سازی برای تجاوز جدید: به گفته این کارشناس نظامی، نمی‌توان این احتمال را نادیده گرفت که هدف سوم باکو از این حجم از خرید تسلیحات، «آماده شدن برای یک تجاوز جدید» باشد.
ناکارآمدی سازوکارهای بین‌المللی کنترل تسلیحات
داویت هاروتونیونوف با اشاره به سازوکارهای کنترل تسلیحات می‌گوید: «در منطقه ما، پیمان نیروهای مسلح متعارف در اروپا (CFE) مطرح است که محدودیت‌های مشخصی را برای 7 نوع تسلیحات سنگین کلیدی تعیین می‌کند.»
اما به گفته وی، جمهوری آذربایجان «همواره» مفاد و محدودیت‌های این پیمان را نقض کرده است.
علاوه بر این، سازوکارهای بین‌المللی کنترل تسلیحات در حال حاضر عملاً کارایی خود را از دست داده‌اند.
روسیه در سال 2023 از این پیمان خارج شد و لهستان نیز در سال 2024 عضویت خود را به حالت تعلیق درآورد.
هاروتونیونوف می‌افزاید که حتی پیش از این نیز، این سازوکارها به دلیل فقدان ابزارهای دقیق بازرسی، راستی‌آزمایی و عدم تعیین مسئولیت برای ناقضین، کارایی لازم را نداشتند.
لازم به ذکر است که دولت ارمنستان پیشتر پیشنهاد ایجاد یک سازوکار دوجانبه برای کنترل تسلیحات میان ایروان و باکو را مطرح کرده بود، اما این پیشنهاد تاکنون با پاسخ رسمی از سوی باکو مواجه نشده است.
«وضعیت در قفقاز نگران‌کننده است»
این تحلیلگر ارمنی مسائل نظامی اذعان دارد که از نظر حجم مطلق تسلیحات، مناطق نظامی‌شده‌تری مانند خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی در جهان وجود دارند، زیرا پتانسیل درگیری در آن مناطق گسترده‌تر است.
با این وجود، وی تأکید می‌کند که وضعیت فعلی در قفقاز نیز «نگران‌کننده» است.
او توضیح می‌دهد: «نظامی‌گری بیش از حد منطقه ما با توجه به نسبت جمعیت به حجم تسلیحات سنجیده می‌شود.»
وی یادآوری می‌کند که کشورهای قفقاز از جمعیت بالایی برخوردار نیستند و این حجم از تسلیحات در مقایسه با جمعیت، منطقه را به شدت نظامی کرده است.
احتمال خرید سلاح از آمریکا و متمم 907
قرار است در اواخر ماه آوریل 2025، کنگره آمریکا بار دیگر موضوع متمم 907 «قانون حمایت از آزادی» را بررسی کند.
این متمم که در سال 1992 تصویب شد، ارائه کمک‌های تسلیحاتی دولتی آمریکا به جمهوری آذربایجان را ممنوع می‌کند.
هاروتونیونوف یادآور می‌شود که علی‌رغم تلاش‌های لابی ارمنی، پس از حملات 11 سپتامبر 2001، اصلاحیه‌ای در این قانون ایجاد شد که به رئیس‌جمهور آمریکا اجازه می‌دهد در شرایط لزوم و برای «مقابله با تروریسم»، اجرای این ممنوعیت را به طور موقت تعلیق کند.
با این حال، این کارشناس نظامی معتقد است حتی اگر واشنگتن تصمیم به لغو کامل محدودیت‌های متمم 907 بگیرد، بعید است که آذربایجان به خریدهای تسلیحاتی گسترده از آمریکا روی آورد.
دلیل اصلی این امر، قیمت بسیار بالای تسلیحات آمریکایی است.
استراتژی فعلی آذربایجان، ترکیب تسلیحات سنگین عمدتاً روسی (مانند زره‌پوش و توپخانه) با فناوری‌های پیشرفته‌تر مانند سامانه‌های موشکی و به‌ویژه پهپادهای خریداری شده از اسرائیل و ترکیه است.
داویت هاروتونیونوف پیش‌بینی می‌کند که باکو احتمالاً همین استراتژی را ادامه خواهد داد، هرچند ممکن است در آینده برخی اقلام تسلیحاتی خاص را نیز از آمریکا خریداری کند.
وی می‌افزاید که دولت ترامپ به طور کلی به افزایش صادرات تسلیحات آمریکایی علاقه‌مند است و اگر فرصت‌های جدیدی در بازار آذربایجان ببیند، ممکن است حتی محدودیت‌های متمم 907 را نیز نادیده بگیرد.
انتهای پیام/