دلار و طلا ارزان شد اما سبد مصرفی خانوارها گران؛ مجلس ورود می‌کند

روزنامه اعتماد نوشت: هرچند بازار ارز و طلا در واکنش به پالس‌های مثبت سیاسی به آرامش نسبی رسیده، اما این آرامش هنوز به سبد مصرفی خانوارها نرسیده است.
تحلیل گفت‌وگوهای صورت ‌گرفته با نمایندگان نشان می‌دهد که ادامه روند مثبت مذاکرات، در کنار اصلاح رفتار نظارتی، شفاف‌سازی زنجیره تأمین و مقابله با سودجویی برخی فعالان اقتصادی می‌تواند راه‌گشای تعدیل قیمت کالاها باشد.
کد خبر: 708979 | ۱۴۰۴/۰۲/۰۱ ۱۳:۰۵:۳۷
معصومه معظمی- در سال‌های اخیر، نوسانات نرخ ارز تاثیرات عمیقی بر اقتصاد و معیشت مردم داشته است.
افزایش نرخ دلار به سرعت منجر به افزایش قیمت کالاهای مختلف می‌شود اما کاهش آن به ندرت بر کاهش قیمت این کالاها می‌انجامد.
به گزارش اعتماد، این پدید به «چسبندگی قیمت» معروف است.
در حال حاضر هم که مذاکرات ایران و امریکا در مسیر مثبتی در حال پیشروی است و نتایج این روند در کاهش نرخ دلار و طلا در بازار مشهود است؛ برخلاف انتظار عمومی، کاهش نرخ ارز تأثیر مستقیمی بر کاهش قیمت کالاها در بازار نداشته است.
از این رو، گسست میان ارز و کالا، نگرانی‌های تازه‌ای درباره ساختار اقتصادی، سیاستگذاری‌های اجرایی و بی‌اعتمادی عمومی به ثبات تصمیم‌ها در کشور ایجاد کرده است.
موضوعی که به دغدغه اصلی مردم و محل نقد جدی کارشناسان و نمایندگان مجلس تبدیل شده است.
سوال اینجا است که چرا قیمت‌ها با کاهش نرخ دلار پایین نمی‌آیند؟
این عارضه همان طور که گفته شد، به دلیل «چسبندگی قیمت» است.
به این معنا که قیمت کالاها در برابر کاهش نرخ ارز مقاومت می‌کنند.
این امر به دلیل بی‌اعتمادی به ثبات اقتصادی، هزینه‌های جایگزینی، ساختارهای انحصاری و نظارت ناکافی است.
اما از آنجایی که بازار با روند مثبت مذاکرات ایران و امریکا پالس‌های مثبتی دریافت کرده و منجر به ریزش قیمت دلار و طلا در بازار شده، جامعه منتظر است این امر بر قیمت سایر کالاهاهم اثرگذار باشد.
در حالی که تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
به عنوان راهکار قصد داریم چند پیشنهاد برای این امر ارائه بدهیم شاید راهگشا باشد.
اول اینکه می‌توان تقویت نظارت بر بازارها صورت بگیرد.
راه دوم حمایت از رقابت سالم بازار و راهکار پیشنهادی سوم افزایش شفافیت اقتصادی است.
علاوه بر موارد یاد شده، با برخی نمایندگان مجلس درباره این پدیده اقتصادی گفت‌وگو کردیم که هر یک از منظر خود به آن اشاره کرده‌اند.
نوسانات ارزی؛ عامل بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی
مصطفی پوردهقان، نماینده اردکان در گفت‌وگو با «اعتماد» با اشاره به واکنش مثبت بازار ارز و طلا به روند مذاکرات تأکید کرد که ثبات در بازار ارز، نیازمند آرامش سیاسی و پرهیز از تنش‌های غیرقابل پیش‌بینی است.
او ضمن تأکید بر تأثیر مثبت مذاکرات بر کاهش نرخ ارز و طلا، نوسانات ارزی را مخرب‌ترین عامل بر اقتصاد کشور دانست.
به گفته نماینده اردکان در مجلس دوازدهم، افزایش نرخ ارز منجر به افزایش فوری قیمت‌ها می‌شود، اما در زمان کاهش نرخ دلار، فروشندگان به دلیل ذخیره‌سازی کالاها با قیمت بالا و همچنین تردید نسبت به پایداری کاهش نرخ، از کاهش قیمت‌ها خودداری می‌کنند.
پوردهقان با بیان اینکه نوسانات نرخ ارز تأثیر مستقیم بر تصمیم‌گیری فعالان اقتصادی دارد، گفت: «وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند، تولیدکننده یا فعال اقتصادی پیش‌بینی می‌کند که کالاهای مورد نیازش در آینده گران‌تر خواهد شد، بنابراین قیمت‌ها را بالا می‌برد.
اما وقتی نرخ ارز کاهش می‌یابد، کالاهایی که قبلا با دلار گران خریده و در انبار ذخیره کرده‌، دیگر به ‌راحتی ارزان نمی‌شود.» او با اشاره به نقش عوامل روانی در رفتار بازار نیز بیان کرد: «فروشنده‌ها در این شرایط منتظر می‌مانند تا ببینند کاهش قیمت‌ها تا چه اندازه پایدار است.
این واکنش‌ها تاخیری هستند و همین تاخیرها اقتصاد را با چالش مواجه می‌کنند.» او نوسانات ارزی را «بدترین اتفاق ممکن برای اقتصاد» دانست و گفت: «وضعیت فعلی مثل قایقی است که در دریای توفانی، زیر و زبر می‌شود و فعالان اقتصادی درون این کشتی، دچار آسیب می‌شوند.» این نماینده مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان با ابزارهای نظارتی از آسیب به مردم جلوگیری کرد، اظهار داشت: «هیچ راهکار اجرایی مستقیمی برای این موضوع وجود ندارد.
تا زمانی که ارتباط میان سیاست خارجی و اقتصاد درک نشود و همچنان تریبون‌های سیاسی بدون ملاحظه، اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار بدهند، نمی‌توان انتظار ثبات داشت.» او همچنین تاکید کرد: «باید به ‌سمت آرام‌سازی فضای سیاسی کشور حرکت کنیم تا اقتصاد هم از آن متأثر شود.
پلمب مغازه‌ها یا اعمال جریمه، راه‌حل موقتی است و اثر پایدار ندارد.
پس این نوع واکنش‌ها مناسب نیست و باید دنبال پیداکردن راهکارهای اثرگذار باشیم.» پور‌دهقان در بخش دیگری از سخنان خود درباره تأثیر مذاکرات و کاهش نرخ ارز و طلا بیان کرد: «در خوشبینانه‌ترین حالت، طرف مقابل کارت‌های مثبتی روی میز می‌گذارد و مسیر مذاکرات به درستی پیش می‌رود.
اما در حالت بدبینانه ممکن است ترامپ، با ایجاد فضای مثبت در روند مذاکرت، مطالبات مردم را افزایش بدهند و پس از آن با طرح موضوعاتی که خطوط قرمز جمهوری است و به هم زدن بازی و شرایط مثبت مذاکره، موج نارضایتی و تکانه‌های اقتصادی شدیدی درکشور ما ایجاد کند.
اما امیدواریم این سناریوی بدبینانه اجرایی نشود.»
روند مثبت مذاکرات، امیدی برای ثبات بازار و کاهش فشار بر مردم است
حمیدرضا گودرزی، نماینده مردم الیگودرز در مجلس نیز در گفت‌وگو با «اعتماد» با اعلام حمایت قاطع خود از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان گفت: «روند مثبت مذاکرات موجب کاهش نرخ ارز و طلا و ایجاد فضای خوشبینی در بازار و جامعه شده است.
نمی‌توان تأثیر مذاکرات بر وضعیت اقتصادی کشور را نادیده گرفت.» او در ادامه با اشاره به مخالفان روند مذاکرات، اظهار کرد: «علاوه بر رژیم صهیونیستی، کاسبان تحریم از جمله مخالفان جدی این مذاکرات هستند؛ چرا که از شرایط تحریمی کشور نفع می‌برند و نوسانات نرخ ارز را به منبع درآمد خود تبدیل کرده‌اند.»
گودرزی با بیان اینکه تأثیر مثبت مذاکرات باید به نفع مردم و حفظ اقتدار کشور منجر شود، گفت: «در شرایطی که قیمت دلار و طلا افزایش می‌یابد، تمامی کالاها نیز به‌طور زنجیروار دچار افزایش قیمت می‌شوند، اما زمانی که قیمت ارز کاهش می‌یابد، قیمت کالاها معمولا به سطح قبلی خود بازنمی‌گردند.
این مساله به دلیل منافع برخی افراد است.»
نماینده الیگودرز یکی از عمده دلایل مقاومت بازار به کاهش قیمت کالاهایی که با کاهش قیمت دلار پایین نمی‌آیند، را خرید این کالاها با قیمت دلار گران دانست و ادامه داد: «در صورتی که روند مثبت مذاکرات تداوم داشته باشد و منجر به کاهش بیشتر قیمت دلار شود، در صورت تداوم کاهشی بودن قیمت دلار، تولیدکنندگانی که مواد اولیه خود را با نرخ‌های بالا تهیه کرده‌اند، نیاز به زمان دارند تا با ثبات در بازار، قیمت‌ها را تعدیل کنند.
این فرآیند حدود سه تا چهار ماه زمان می‌برد.» او با تأکید بر نقش نهادهای نظارتی در کنترل بازار گفت: «سازمان‌هایی مانند سازمان بازرسی کل کشور، تعزیرات حکومتی و دیگر دستگاه‌های نظارتی موظفند روند کاهش قیمت کالاها را پیگیری کنند.
طبیعی نیست کالایی که مثلا با دلار ۶۰ هزار تومانی وارد کشور شده‌اند، به نرخ دلار ۱۰۰ هزار تومانی به مردم فروخته شوند.» گودرزی با اشاره به تأثیر نوسانات ارزی بر زندگی مردم گفت: «برای مردمی که درگیر مشکلات ناشی از نوسانات ارز هستند، به‌ویژه بیماران سرطانی و بیماران خاص که نیازمند داروهای گرانقیمت هستند، بسیار نگران هستیم.
امیدواریم روند مذاکرات به نتیجه مثبت برسد تا آرامش به بازار بازگردد و فشارها از دوش مردم برداشته شود.»
مجلس بر کاهش قیمت‌ها نظارت می‌کند
همچنین محمد رشیدی، عضو هیات رییسه مجلس در گفت‌وگو با «اعتماد» با اشاره به روند مذاکرات هسته‌ای گفت: «تا این مرحله از مذاکرات رضایت داریم و امیدواریم نشست کارشناسی روز چهارشنبه نیز نتایج مثبتی به همراه داشته باشد و مذاکرات در مسیر رفع تحریم‌ها به سرانجام برسد.» او درباره آثار اقتصادی مذاکرات گفت: «روند مثبت مذاکرات منجر به کاهش نرخ دلار و طلا شده است، اما قیمت کالاهایی که پیش‌تر به دلیل افزایش نرخ ارز، گران شدند، همچنان کاهش نیافته‌اند و این موضوع می‌تواند به مردم آسیب وارد کند.
در این زمینه دولت باید به ‌طور جدی وارد عمل شود و روند کاهش قیمت‌ها را تسریع کند.» رشیدی با تأکید بر نقش نظارتی مجلس اظهار داشت: «نظارت بر بازار وظیفه دولت است و نظارت بر عملکرد دولت بر عهده مجلس.
از این رو، ما در جلسات نظارتی و کمیسیون‌ها به‌ طور جدی موضوع قیمت‌ها را دنبال خواهیم کرد تا بیش از این حقوق مردم تضییع نشود.» عضو هیات رییسه مجلس در پاسخ به گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر احتمال ورود ۱۰۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی به کشور، در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات، بیان کرد: «جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی از اولویت‌های دولت و مجلس در سال جدید و جزو تصمیمات کلان نظام است.
چه مذاکرات به نتیجه برسد و چه نرسد، نباید مسائل اقتصادی و معیشتی مردم را به سرنوشت مذاکرات گره زد.
مقام معظم رهبری نیز در این خصوص تأکید داشته‌اند.» رشیدی همچنین افزود: «در صورت موفقیت مذاکرات و جذب سرمایه خارجی بیشتر، بدون تردید از آن استقبال خواهیم کرد و این موضوع برای کشور ارزشمند است.» نماینده مردم کرمانشاه در مجالس یازدهم و دوازدهم در ادامه در پاسخ به برخی تحلیل‌ها که احتمال می‌دهند دونالد ترامپ با ارسال سیگنال‌های مثبت به اقتصاد ایران درصدد ایجاد امید و توقع در مردم باشد تا در لحظات حساس، با طرح موضوعات حساس، روند مذاکرات را تحت تأثیر قرار دهد، گفت: «در دنیای سیاست همه ‌چیز ممکن است، اما من بعید می‌دانم چنین سناریویی اتفاق بیفتد.
اگر امریکا بار دیگر بدعهدی کند یا بخواهد با فشار و زورگویی مسیر مذاکرات را منحرف کند، موقعیت استثنایی خود را از دست خواهد داد.»
عضو هیات رییسه مجلس دوازدهم ادامه داد: «در صورت تکرار بی‌اعتمادی، قطعا در آینده نیز هیچ‌گونه مذاکره‌ای میان ایران و امریکا شکل نخواهد گرفت.
اما در حال حاضر شرایط مذاکرات مثبت است و امیدواریم بی‌اعتمادی‌های گذشته به اعتماد تبدیل شود و نتیجه‌ای مطلوب و موثر حاصل شود.»
نیاز به تدبیر برای بازتاب واقعی کاهش نرخ ارز در سفره مردم
هرچند بازار ارز و طلا در واکنش به پالس‌های مثبت سیاسی به آرامش نسبی رسیده، اما این آرامش هنوز به سبد مصرفی خانوارها نرسیده است.
تحلیل گفت‌وگوهای صورت ‌گرفته با نمایندگان نشان می‌دهد که ادامه روند مثبت مذاکرات، در کنار اصلاح رفتار نظارتی، شفاف‌سازی زنجیره تأمین و مقابله با سودجویی برخی فعالان اقتصادی می‌تواند راه‌گشای تعدیل قیمت کالاها باشد.
در غیر این ‌صورت، شکاف بین نرخ رسمی و واقعی زندگی مردم همچنان پابرجا خواهد ماند و چالش‌های جدیدی برای جامعه ایجاد خواهد کرد.