چشم انداز روابط ایران و اروپا در سایه مذاکرات صلح اوکراین
به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده تهران نوشت:
در سال‌های اخیر، روابط ایران و اروپا به دلایل مختلف با تنش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه شده است که یکی از بارزترین آن‌ها تحریم‌های اعمال‌شده علیه کشتی‌رانی و هواپیماهای ایرانی بوده است.
با ورود دوباره ترامپ به عرصه ریاست‌جمهوری، سیاست بین‌الملل دچار تنش‌زدایی و تنش‌زایی‌های جدیدی شده است.
این تحولات گرچه می‌توانند چالش‌های جدیدی برای ایران و روابطش با اروپا فراهم کنند اما فرصت‌های جدیدی نیز در افق پیش روی این روابط ایجاد می‌کند.
مکانیسم ماشه و مسائل هسته‌ای، روابط اروپا با آمریکا، لابی‌های ضد ایرانی در اروپا و از همه مهم‌تر جنگ اوکراین از جمله مسائلی است که در سال جاری بر روابط ایران و اروپا تأثیرگذار است.
جنگ اوکراین و سناریوهای صلح و تداوم نبرد
مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده در روابط ایران و اروپا در سال‌های اخیر نه مسائل هسته‌ای و نه موضوعات منطقه‌ای بلکه جنگ اوکراین بوده است.
اتحادیه اروپا به واسطه قدرت‌نمایی جنگ‌افزارهای ایرانی در این جنگ بر علیه ناتو، احساس تهدید فزاینده‌ای از سوی ایران پیدا کرده است و به همین دلیل، روابط دو طرف شکل خصمانه‌تری به خود گرفته است.
اگر جنگ اوکراین و همکاری‌های نظامی ایران و روسیه تداوم یابد، این احساس تهدید همچنان پابرجا خواهد ماند و سطح روابط با اروپایی‌ها در سراشیبی سقوط خواهند ماند.
این امر در صورتی که مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا به نتیجه نرسد می‌تواند منجر به فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپا شود.
اما از سوی دیگر اگر تنش‌ها در اوکراین کاهش یابند، انتظار می‌رود که ادراک تهدیدی اروپا نسبت به ایران کاهش یابد و در نتیجه حل پرونده هسته‌ای نیز برای آن‌ها اولویت پیدا کند.
در صورتی که مذاکرات هسته‌ای در مسیر مثبتی قرار بگیرد و مکانیسم ماشه غیرفعال یا تعلیق شود، می‌توان به کاهش تنش و بهبود روابط امیدوار بود.
روابط ایران-اروپا در سایه تنش ترامپ با اتحادیه اروپا
اختلافات بین ترامپ با اتحادیه اروپا فرصتی مناسب برای ایران فراهم کرده تا از این اختلافات تاکتیکی بهره‌برداری کند و تنش‌های خود را با اتحادیه کاهش داده و روابط تجاری‌اش را بهبود بخشد.
همچنین، این تنش‌ها سبب شده تا اروپا به فکر تغییر راهبرد بین‌المللی خود باشد و در صدد این باشد تا روابط خود با کشورهای جنوب جهانی را به منظور تنوع‌بخشی سبد اقتصادی و کاهش وابستگی به ایالات متحده تقویت کند.
این موضوع باعث می‌شود ایران نیز ظرفیت و موقعیت مناسبی برای اروپا پیدا کند زیرا اروپا تنش‌زدایی روابط با ایران را راهی مناسب برای تقویت نقش مستقل خود در عرصه بین‌المللی و ارتقاء سیاست و اقتصاد خود در تجارت با مناطق جنوب جهانی می‌داند.
هرچند اختلافات فعلی بین اروپا و آمریکا راهبردی نیستند، اما این وضعیت فرصت خوبی برای کاهش احساس تهدید ایران و جلوگیری از وخامت روابط فراهم می‌آورد.
لابی ضدایرانی و اتهامات حقوق بشری
اگرچه شرایط صلح در اوکراین و تنش‌های بین اروپا و آمریکا روزنه روشنی برای بهبود آینده روابط ایران و اروپا فراهم می‌کند، اما مشکلات و اختلافات کنونی بسیار بیشتر از گذشته است و رفع آن‌ها نیازمند زمان و تلاش بیشتری از هر دو طرف است.
یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب وخامت روابط شده، افزایش نفوذ و بازیگری لابی اسرائیل و اپوزیسیون ایرانی در میان مقامات مختلف اروپا است که یکی از نمودهای این موضوع را می‌توان در تعطیلی مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان مشاهده کرد.
همچنین، کاهش اعتبار ایران به واسطه اتهامات حقوق بشری باعث شده تا در صورت تلاش دو طرف برای بهبود روابط، فشار افکار عمومی و برخی گروه‌های حقوق بشری بر مقامات اروپایی افزایش یابد و مانعی بر سر این مسیر ایجاد کند.
جمع‌بندی
چشم‌انداز روابط اتحادیه اروپا و ایران در سایه کاهش تنش‌ها در اوکراین و افزایش تنش‌ها بین اروپا و آمریکا روشن‌تر شده است؛ اما چالش‌ها و پیچیدگی‌هایی نظیر مسائل منطقه‌ای، هسته‌ای و حقوق بشری همچنان بر روابط دو طرف سایه افکنده‌اند که پیشرفت در این زمینه را بسیار دشوارتر از دوران پیشا برجام کرده است.
باید توجه داشت که بهبود روابط با اروپا نیازمند بازیگری ماهرانه ایران است تا بتواند از کارت مذاکره با آمریکا و ظرفیت‌های اقتصادی-سیاسی خود استفاده کند و بدین ترتیب، مسیر تنش‌زدایی در روابط دو طرف به تدریج هموار شود.
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر می‌شود.